Overzicht van parels

De signalenkaart is een tool die ingezet kan worden om te bepalen hoe medewerkers zich voelen en wat er bij de persoon zelf of binnen het team speelt. De signalenkaart maakt daarin gebruik van verschillende signalen waaruit lering getrokken kan worden. De signalenkaart is op teamniveau ontwikkeld op basis van de gezamenlijke kernwaardes en normen van het team. Hierdoor ontstaat het effect dat het team gezamenlijke waarden ontwikkeld waaraan zowel het team als het individu binnen dat team zich kan identificeren. Elke kernwaarde is uitgewerkt in het gedrag wat getoond wordt en welke interventie daaraan gekoppeld kunnen worden. Een voorbeeld van een signaal is dat medewerkers te veel betrokken zijn bij een cliënt. De basis van de signalenkaart is het thema ‘integriteit’. Enkele afdelingen hebben hiernaast een signalenkaart op basis van het thema ‘teamsamenwerking’ gemaakt. Aan de hand van de signalenkaart worden er ieder werkoverleg thema’s behandeld zoals het werkklimaat en integriteit. Het team bespreekt vragen met elkaar als: ‘hoe zit je erbij vandaag?’ en ‘Hoe verloopt het contact met de cliënten?’ Er wordt geconstateerd in welke kleur een team zich bevindt. Groen betekent ‘stabiel’, oranje betekent ‘gevarenzone’ en rood betekent ‘alarmerend’. Elke fase heeft kenmerken en hier staan acties bij beschreven om in te kunnen zetten.. De signalenkaart heeft het team geholpen om beter te communiceren met elkaar en stappen te zetten in de (team)ontwikkeling.

Recent is het team uitgebreid met twee gastvrouwen. Deze uitbreiding is het gevolg van het personeelstekort, de hoge werkdruk en de bewegingsvrijheid van de cliënten. Omdat FVK Basalt binnen de Oostvaarderskliniek te vinden is, mogen de cliënten enkel onder begeleiding over het terrein lopen. De gastvrouwen zijn beiden via een uitzendbureau voor 32 uur per week in dienst en ondersteunen het team, bijvoorbeeld door het verzorgen van de boodschappen en het begeleiden van de cliënten over het terrein, zoals naar de medische dienst. Op deze manier hebben de andere medewerkers meer tijd voor de behandeling en de cliënten.

In de basis worden alle aanmeldingen van nieuwe cliënten aangenomen bij de Vliet, tenzij er sprake is van contra-indicaties. Voor elke nieuwe aangemelde cliënt vindt altijd een intakegesprek plaats om samen de mogelijkheden te verkennen. Dat in principe alle cliënten aangenomen worden heeft enerzijds te maken met de zorgverplichting waarmee de instelling te maken heeft. Anderzijds kunnen alle cliënten worden aangenomen omdat vanuit de herstelgerichte visie het uitgangspunt is om zorg op maat te bieden, waardoor veel cliënten terecht kunnen bij de Rooyse Wissel. De kracht zit in het goed blijven luisteren naar wat de cliënt nodig heeft, het denken in mogelijkheden en het geven van hoop aan de cliënt. Vanaf het moment van aanmelding is er intensief contact, waarbij zelfregie een belangrijke rol speelt in de begeleiding. Dankzij deze benadering krijgt iedere cliënt een eerlijke kans op een succesvol traject.

De medewerkers bevinden zich in een lerende werkomgeving. Niet alleen de psychologen geven behandelgroepen, maar ook de sociotherapeuten. Zo worden Libermann, ART en psycho-educatie door de sociotherapie aangeboden. De sociotherapeuten kunnen de cliënten hierdoor beter monitoren en weten sneller waar de triggers liggen. Ook hebben de sociotherapeuten hierdoor de mogelijkheid om zichzelf verder te ontwikkelen. Behandelaren hebben aangegeven dat er sprake is van een fijne werksfeer en dat er veel ontwikkelingsmogelijkheden zijn, waaronder het volgen van cursussen. Dit is terug te zien in het aantal stagiaires die na de stageperiode in de kliniek werkzaam blijven. De behandelaren krijgen het vertrouwen om met de complexe doelgroep om te gaan en de ruimte om te gaan ontdekken en doen. De angst en spanning mogen er zijn en het team staat klaar om elkaar op te vangen.

Bij Ontmoeting (ambulant begeleiden, locatie Thuishavens) komen alle aanmeldingen eerst binnen bij het Centraal Aanmeld Team (CAT), waar vervolgens een intake plaatsvindt om te beoordelen of het aanbod van Ontmoeting aansluit bij de cliënt. Om dit vast te stellen stelt het CAT (in een vroeg stadium) kritische vragen. Hierbij wordt altijd gedacht vanuit mogelijkheden. Waar mogelijk en van toepassing wordt bij de intake de cliënt inde penitentiaire inrichting (PI) bezocht. Dit helpt een compleet beeld te vormen van de cliënt en indien er geplaatst wordt, een vlottere overgang vanuit de PI naar de ambulante begeleiding van de Thuishavens. Er vindt dan ook regelmatig overleg met de PI plaats over onder andere doorstroom van cliënten. De risico-inventarisatie wordt in het ECD op zes leefgebieden al afgenomen tijdens de intake, om gelijk vanaf de start van het traject een actueel beeld te krijgen van risico- en beschermende factoren. Deze inschatting wordt gedaan door voor de zes leefgebieden te scoren op de schaal ‘kans voorkomen’ en ‘inschatting ernst’. Binnen drie weken na plaatsing wordt vervolgens een zorgplan opgesteld op basis van de intake. Als bij de intake de aanmelding niet passend blijkt te zijn bij Ontmoeting, blijft het CAT betrokken om met de aanmelder te zoeken naar een geschikte plek voor de cliënt.

Binnen de kliniek wordt er gebruik gemaakt van verschillende verlofsoorten. Naast het begeleid, semi-begeleid en onbegeleid verlof is er ontspanningsverlof voor cliënten met dagbesteding. Ontspanningsverlof wordt verleend om cliënten de kans te geven om te ontspannen en deel te nemen aan recreatieve activiteiten buiten de kliniek. Zo wordt het hebben van dagbesteding gestimuleerd, omdat van de afdeling afgaan de cliënten goed doet. Bij terugval gaan cliënten op terugvalverlof. Onder begeleiding gaat de cliënt terug naar de plek waar de terugval plaatsgevonden heeft. Er wordt stilgestaan bij hoe het was, wat er gebeurde en wat hieraan voorafging. Dit wordt meegenomen in de verslavingsbehandeling. Cliënten gaan ook op risicoverlof. Tijdens risicoverlof gaan cliënten onder begeleiding terug naar de gebruikersplek. Er wordt dan besproken wat er met de cliënten gebeurt en hoe het afgesloten kan worden om de verleiding te verminderen om in de toekomst terug te keren naar de gebruikersplek. Wanneer cliënten tijdens hun verlof naar de Anonieme Alcoholisten (AA) gaan, wordt de duur van het verlof verlengd. Dit verlof is onbegeleid, maar de locatie wordt door middel van (video)bellen gecontroleerd.

De visie van Ontmoeting gaat uit van mogelijkheden in plaats van beperkingen. Men richt zich op wat wél kan, waarbij krachtgericht werken als methodiek centraal staat. De focus licht op hoe cliënten kunnen gaan bouwen vanuit hun eigen kracht, waar cliënten vaak gewend zijn dat de nadruk ligt op hun risico’s en beperkingen. Ontmoeting gaat op zoek naar de gedrevenheid en passie van cliënten en hoe daarmee verdere stappen kunnen worden gezet in het herstel van de cliënten en het opbouwen van een zelfstandig leven. Er wordt geluisterd naar de behoeftes van de cliënt en wat er aansluit. Zo wordt er bij het vinden van een passende dagbesteding gekeken naar de individuele behoeften. Er wordt geprobeerd voort te borduren op hobby’s, interesses en hetgeen wat bij hem of haar past. Zeggenschap van de cliënt over de dag invulling is altijd het uitgangspunt. Cliënten geven ook aan eigen regie en steun van de begeleiding te ervaren. De begeleiding denkt altijd oplossingsgericht en cliënten hebben het gevoel er nooit alleen voor te staan.

Medewerkers uit verschillende lagen van de organisatie zijn trots op de diagnostiek en het behandelaanbod. De diagnostiek vindt vooral in de eerste zes weken plaats, waarin de cliënten geobserveerd worden. Hierbij gaat het voornamelijk om de delictanalyse en de risicotaxaties, omdat de cliënten anders niet naar buiten kunnen. Er wordt veel ingezet met betrekking tot diagnostiek. Zo worden er vragenlijsten afgenomen en wordt er op verschillende stoornissen gescreend. Ook wordt er bij twijfel over een stoornis gebruik gemaakt van dubbeldiagnostiek, waarbij de diagnostiek opnieuw ingezet wordt. Verder is er sprake van een uitgebreid behandelaanbod. Er wordt onder andere psycho-educatie, Liberman, agressieregulatie therapie (ART), cognitieve gedragstherapie (CGT), sociale vaardigheidstraining (SoVA-training) en beeldende therapie aangeboden. De behandelingen, met uitzondering van de behandeling met betrekking tot het delictgedrag, worden in groepen gegeven. De behandeling wordt alleen individueel aangeboden als een cliënt niet mee kan komen. Eén blok per jaar wordt Dutch Cell Dogs aangeboden, waarbij cliënten gematcht worden aan een asielhond om deze op te voeden. Er is expertise in huis van een muziektherapeut en een seksuoloog. Verder wordt er gebruikt gemaakt van de Toolbox Middelengebruik. De Toolbox biedt informatie, aanwijzingen en praktische oefeningen om tijdens alle behandelfasen in gesprek te blijven met de cliënten over middelengebruik en verslaving. Dit gebeurt altijd in relatie tot het delictgedrag. De medewerkers gebruiken diverse soorten opdrachten vanuit de Toolbox tijdens groepstherapieën. Volgens de medewerkers maakt de combinatie van diagnostiek en behandeling dat behandelaren het werk bij FVK Basalt zo leuk vinden.

Binnen Kwintes bestaat helder beleid als het gaat om stagnatie in een traject. De eerste optie is het betrekken van het expertteam. In dit team zitten verschillende gedragswetenschappers en -deskundigen en een ervaringsdeskundige. Zij kunnen adviseren in een vastlopende casus. Daarnaast bieden zij ook preventieve ondersteuning door langs te komen bij teams en kunnen zijn individuele of team coaching bieden. Een volgende opschaalmogelijkheid is het regionaal intern doorstroom overleg (RIDO). In dit overleg zijn collega’s vanuit de intake en het expertteam uit de regio aangesloten. Het RIDO kan meedenken in een casus, bijvoorbeeld of iemand beter door kan stromen naar een andere locatie of dat er een andere plek geregeld moet worden en waar. Als blijkt dat deze cliënt toch niet passende hulpverlening kan krijgen binnen Kwintes, wordt iemand aangemeld bij de veldtafel vanuit de WMO, waarbij ketenpartners aangesloten zijn, om te kijken naar een passende plek. Een andere optie is op te schalen naar het Kwintesbreed casuïstiekoverleg als het gaat om WLZ. Vanuit daar kan verder opgeschaald worden naar het zorgkantoor of andere financiers. Het reviewteam vindt het waardevol dat deze opschaalmogelijkheden er zijn, eerst intern en daarna pas extern. Het geeft duidelijkheid waar je als team of persoonlijk begeleider kan aankloppen als men vastloopt. Specifiek voor de forensische zorg zou het waardevol zijn om iemand met forensische expertise toe te voegen aan het expertteam.

Iedere week vindt er een zinloopspreekuur plaats, waarbij alle medewerkers kunnen aanschuiven. Tijdens het zinloopspreekuur worden incidenten en bijna incidenten (VIM-meldingen) besproken en wordt stilgestaan bij wat geleid heeft tot de onveilige situatie en wat er beter kan in een volgende situatie. Daarnaast wordt ook gesproken over de veiligheid op de afdeling en binnen het team. Zo hebben medewerkers de ruimte om situaties te bespreken waarin ervoor gekozen is om geen alarm te drukken, terwijl dit mogelijk wel had gekund. De actiepunten en de notulen van het zinloopspreekuur worden naar de medewerkers doorgestuurd en eens per maand vindt er tijdens een teamvergadering een terugkoppeling plaats. Het zinloopspreekuur heeft gezorgd voor meer bewustwording, waardoor er vaker gekozen wordt om een VIM-melding te maken dan voorheen. Er is een VIM-commissie die trends haalt uit de VIM-meldingen.

Vanuit de locatie Martien Schaaperhuis is er veel aandacht voor de buurt rondom de woonvoorziening. Dit geldt ook voor ander verblijfsvoorzieningen van HVO-Querido waar forensische zorg geboden wordt. Destijds bij de opstart van de locatie is er een commissie ingesteld met de buurt om de locatie en de buurt zo goed mogelijk op elkaar aan te laten sluiten. Sinds twee jaar is de commissie slapend geworden, omdat de relatie met de buurt zo goed loopt. Daarnaast is er een duidelijke klachtenregeling voor als er wel onvrede is. Verder wordt contact onderhouden met de buurt via open dagen, buurtbarbecues en is er een gezamenlijke groentetuin. De wens bestaat om nog meer betrokkenheid te creëren door vrijwilligers te werven uit de buurt voor activiteiten op de voorziening en door aan te sluiten bij activiteiten in de buurt, zoals met een standje met eten en drinken bij de opening van een nieuw plein te gaan staan. Andersom is de buurt geholpen via de dagbesteding die cliënten in de buurt volgen, zoals het onderhouden van bloembakken en afvalverwerking, maar ook het verkopen van kaarsen. Het reviewteam vindt het waardevol dat er zoveel aandacht is voor de buurt. Dit zorgt voor sociale cohesie, het laat cliënten zich onderdeel van de buurt voelen en het helpt uiteindelijk bij de re-integratie van cliënten in de maatschappij. Ook bevordert het destigmatisering in de maatschappij van de doelgroep.

Binnen Fivoor wordt er samengewerkt in een betrokken, gelijkwaardig en hecht team. De medewerkers zijn op zowel professioneel als persoonlijk vlak betrokken. Zo is er elke werkdag een 11.00 uur moment (overdag en ‘s avonds) om te kijken hoe het met iedereen gaat en wat er nodig is. Ook worden er activiteiten buiten de werkuren om met elkaar ondernomen. Naast de betrokkenheid onderling zijn de medewerkers betrokken met de organisatie en de cliënten. Vanwege de fusie van Antes met Fivoor heeft het team een grote ontwikkeling doorgemaakt, waar de medewerkers trots op mogen zijn. Zo is er een aparte detoxificatieafdeling opgezet en krijgt iedere cliënt passende zorg. Daarnaast is de kloof tussen de behandelaren en de 24-uurszorg verminderd. De genomen besluiten worden uitgelegd en de visie van de medewerkers wordt gevraagd. Bovendien kunnen medewerkers altijd elkaars kantoor binnenlopen.

Het reviewteam bewondert de manier waarop de gedragsdeskundigen worden ingezet binnen de organisatie. Naast dat een gedragsdeskundige voor 8 uren verbonden is aan een woonvoorziening, zijn gedragsdeskundigen ook via een spreekuur beschikbaar voor de ambulante teams. Binnen de woonvoorzieningen biedt de gedragsdeskundige ondersteuning bij de begeleiding door vanuit de theorie mee te denken. Dit helpt begeleiders gedrag beter te begrijpen en los te zien van de persoon. Ook verzorgt de gedragsdeskundige workshops en voert hij of zij caseload gesprekken. Ook onderhoudt de gedragsdeskundige het team in ERM (Early Recognition Method)-vroegsignalering en neemt hij of zij dossiers door met begeleiders aan de hand van het Risk, Need, Responsivity (RNR)-model. Er wordt dan bekeken of alle informatie onder de juiste noemer wordt gerapporteerd, of de doelen aansluiten bij de RNR-principes, onder andere of de doelen passen ze bij het voorkomen van recidive voor de specifieke cliënt.  Verder denkt de gedragsdeskundige waar nodig mee over het traject en de uitstroommogelijkheden en sluit hij of zij soms aan bij intakegesprekken. Het wekelijkse spreekuur voor de ambulante teams biedt begeleiders de mogelijkheid om aan te kloppen met een casus of vraag. In dit spreekuur werkt een gedragsdeskundige samen met een ervaringsdeskundige, waardoor drie kennisbronnen bij elkaar komen, namelijk wetenschap, ervaringskennis en professionele kennis. Dit wordt als waardevol ervaren om tot een goed advies te komen bij een vraagstuk vanuit de teams.

Binnen Fivoor wordt er gebruikt gemaakt van een miniteam rondom een cliënt. Dit team bestaat uit een klinisch casemanager, een regiebehandelaar en twee persoonlijk begeleiders. Het is afhankelijk van de behandeling en het traject van de cliënt of er een basisarts, psycholoog, vaktherapeut en/of psychiater bij het miniteam aangesloten is. Binnen dit team worden het signaleringsplan en de delictanalyse gemaakt en besproken. Dit team neemt ook de beslissingen over het verlof. Vervolgens wordt het hele team op de hoogte gebracht tijdens de voortgangsbespreking. Het miniteam heeft een positieve uitwerking op de medewerkers. De samenwerking kan gemakkelijker met elkaar worden opgezocht en de kloof tussen de 24-uurszorg en de behandelaren is kleiner geworden. Daarnaast ervaren cliënten minder ruis in de communicatie.

Binnen BW Forint wordt veel nadruk gelegd op het bevorderen van een gezonde leefstijl van cliënten. Studenten van de Hanzehogeschool Groningen die zich specialiseren in leefstijl, zoals voeding en diëtetiek, lopen stage bij BW Forint. Deze studenten zijn twee keer per week aanwezig op BW Forint om cliënten te ondersteunen bij het ontwikkelen en behouden van een gezonde leefstijl. Ze organiseren hiervoor diverse activiteiten, zoals gezamenlijk koken van gezonde maaltijden en sportactiviteiten. Daarnaast bieden zij op maat gemaakte begeleiding wanneer daar behoefte aan is. De activiteiten die worden georganiseerd bieden niet alleen praktische kennis en vaardigheden, maar ook sociale interactie en ondersteuning. Dit draagt bij aan hun motivatie en zelfvertrouwen om stappen te zetten naar een gezondere leefstijl. De doorlopende samenwerking met de Hanzehogeschool Groningen vormt een parel om trots op te zijn en is een waardevolle toevoeging aan het zorgaanbod van BW Forint.

Recent is Fivoor gestart met een project rondom het implementeren van ervaringsdeskundigheid. Binnen Overige Forensische Zorg (OFZ) Rotterdam zijn op dit moment twee ervaringsdeskundigen in dienst voor vier klinieken. De ervaringsdeskundigen worden ingevlogen waar nodig en spelen een rol binnen verschillende facetten van de behandeling. Zo houden de ervaringsdeskundigen zich onder andere bezig met het zien van de cliënten tijdens een extra intake, het implementeren van het 12 Stappen Programma van Minnesota en het voeren van gesprekken met teruggevallen cliënten. Daarnaast is er op vrijdagmiddag een inloopuur, waarbij er een rondje op de afdeling wordt gemaakt om te kijken hoe het met de cliënten gaat. De ervaringsdeskundigen spelen een rol bij de deskundigheidsbevordering van medewerkers en bij de behandelmodules voor de cliënten. Er is bewust gekozen om de ervaringsdeskundigen niet in te bedden in een bepaald team, zodat er sprake blijft van een onafhankelijke positie en functie.

Het reviewteam heeft gedurende de hele dag een bijzonder positieve en laagdrempelige sfeer waargenomen, zowel tussen collega's onderling als in de interacties met cliënten. De medewerkers gaven aan een aanzienlijke mate van vrijheid te hebben in hun werk, waardoor ze zich gestimuleerd voelen om creatief te zijn en initiatief te tonen bij het oplossen van problemen en het verbeteren van de zorg voor cliënten. Dat maakt dan men zich veilig voelt en verantwoordelijk voelt om goede kwalitatieve zorg te leveren. Daarnaast viel de toegankelijkheid van het team op. Zowel naar het reviewteam als naar cliënten en collega's toe is het team zeer benaderbaar. De onderlinge sfeer is positief, wat resulteert in een comfortabele omgeving waarin medewerkers zich vrij voelen om vragen te stellen, feedback te geven en ondersteuning te zoeken. Dit draagt bij aan een open en positief werk- en leefklimaat waarin zowel medewerkers als cliënten zich gehoord en gewaardeerd voelen.

Elke twee weken vindt er deskundigheidsbevordering plaats. Dit is verplicht voor de medewerkers die op de desbetreffende dag aanwezig zijn. De medewerkers die niet aanwezig zijn hebben de mogelijkheid om online aan te sluiten of om naar de kliniek te komen. Tijdens deskundigheidsbevordering komen verschillende onderwerpen aan bod die de medewerkers zelf kunnen aandragen. Recent hebben de medewerkers deskundigheidsbevordering gekregen over designerdrugs en nieuwe soorten drugs, waarbij tips zijn gegeven waarop gelet kan worden. Hier hebben de ervaringsdeskundigen met hun expertise op het gebied van verslaving aan bijgedragen.

Doorpakkers profiteert van de korte lijnen in communicatie en samenwerking. De beperkte grootte van de organisatie maakt de korte lijnen mogelijk.  Daarnaast is het opgevallen dat dit sterk is verankerd in de cultuur. Alle lagen van de organisatie zijn laagdrempelig benaderbaar, zowel voor medewerkers als cliënten. Medewerkers krijgen veel vertrouwen van directeuren om eigenaarschap te tonen en beslissingen te nemen. Deze cultuur maakt het mogelijk om snel veranderingen door te voeren, wat niet alleen bijdraagt aan het werkplezier, maar ook aan het gevoel van betrokkenheid. In gevallen waar het team op de woonvoorziening Intermezzo extra ondersteuning nodig heeft, zoals bij ziekteverzuim van medewerkers of incidenten, springen de collega’s van ambulante teams bij. Dit getuigt van een hechte samenwerking binnen Doorpakkers, waar geen sprake is van een eilandjescultuur en men op elkaar kan rekenen.

Binnen Doorpakkers is het team opmerkelijk sterk; medewerkers staan voor elkaar klaar, weten elkaar te vinden en bieden elkaar ondersteuning waar nodig. Doorpakkers zet hier op in door onder andere team coaching en maandelijkse intervisie. Wat opvalt is de open communicatie waarbij medewerkers elkaar durven te bevragen en zaken uitspreken. Deze cultuur van openheid draagt bij aan een solide basis voor een fijne samenwerking en een veilig gevoel. Een waardevol aspect binnen Doorpakkers is de buddy-constructie waarbij een ervaren collega aan een minder ervaren collega wordt gekoppeld. Deze aanpak stimuleert het delen van kennis en ervaringen, wat essentieel is voor een gezonde teamdynamiek en groei. Een ander aspect wat het team sterk maakt, is de diversiteit onder de medewerkers. Het team is divers in zowel kennis en ervaring als in culturele achtergrond. Dit zorgt ervoor cultureel sensitief werken kan worden gewaarborgd. Hier stuurt de organisatie specifiek op tijdens het aannemen van nieuwe teamleden.

Ondanks de beperkte omvang van Zinso, heeft de organisatie een heldere structuur en duidelijke rolverdeling. Het reviewteam bewondert dit, omdat de reviewers in kleinere organisaties vaak ziet dat medewerkers allround taken en kennis hebben en dat die kennis versnippert raakt als de organisatie gaat groeien. De diversiteit aan functies en de indeling van de verschillende teams is waardevol. Dit maakt namelijk dat de interne expertise duidelijk terug te vinden is in de organisatie, wat ook bijdraagt aan de borging van kennis in de organisatie. Zo heeft ieder team specifieke expertise, zoals forensische zorg of cultureel werken. Ook is het waardevol dat Zinso gedragswetenschappers in dienst heeft, iets wat niet standaard bij alle BW/MO-instellingen in huis is. Daarnaast zorgt de duidelijke rolverdeling ervoor dat de verantwoordelijkheden helder en verdeeld zijn. Men weet waar men terecht kan met specifieke vragen. De overzichtelijke organisatie maakt het ook makkelijker om de lijnen intern kort te houden voor goede samenwerking. Het zou waardevol zijn als dit in de groei de komende jaren behouden kan blijven.

Zinso heeft zich als relatief jonge organisatie snel ontwikkeld en heeft daarbij een duidelijke visie voor ogen. Tijdens dit groeiproces erkent de organisatie ook de gebieden die verdere ontwikkeling behoeven om de groei en kwaliteit van zorg te borgen. Dit getuigt van reflectief vermogen van de organisatie. In een groeiende organisatie is het essentieel om werkprocessen te formaliseren en te verankeren binnen de organisatie. Zinso begrijpt duidelijk wat hiervoor nodig is. Tijd en middelen zijn hierbij beperkt, dus dat vraagt om het stellen van prioriteiten en maken van keuzes. Reflectie is hierin essentieel. Men staat stil bij wat er goed gaat, wat er beter kan en wat de ideale situatie is. Op basis hiervan maakt men keuzes in prioriteiten. Zinso vindt het hierbij belangrijk om dit intern gezamenlijk te doen en het belang van de cliënt in het ontwikkelproces centraal te stellen.

Het reviewteam heeft gezien dat Zinso een open en gelijkwaardige cultuur kent. Dit geldt voor medewerkers onderling, maar dit is ook zichtbaar in de werkrelatie tussen cliënten en medewerkers. Men voelt dat er samen vanuit dezelfde normen en waarden wordt gewerkt, waarbij de cliënt voorop staat. Hierdoor voelen medewerkers ook duidelijk een teamgevoel. Dit maakt dat medewerkers de veiligheid voelen om open allerlei zaken bespreekbaar te maken en waar nodig elkaar aan te spreken om elkaar scherp te houden. Er is ruimte voor discussie in het team, waarbij men oog heeft voor elkaars kwaliteiten, waardoor men onderling dingen van elkaar aanneemt. Gelijkwaardigheid is terug te zien in de manier waarop gecommuniceerd wordt tussen verschillende lagen in de organisatie en in de communicatie richting cliënten. Hoewel Zinso zich als organisatie steeds verder groeit en formaliseert, wordt geprobeerd de informele sfeer te behouden door veel laagdrempelig contact te hebben binnen alle lagen van de organisatie. Dit maakt ook dat de lijnen binnen de organisatie kort gehouden worden. Voor cliënten draagt de gelijkwaardige cultuur eraan bij dat de begeleiding naast de cliënt kan staan, wat ook bleek uit het gesprek met cliënten. Dit wordt in alle lagen van de organisatie belangrijk gevonden. Ook zijn begeleiders, zorgcoördinatoren of de directeur zorg laagdrempelig benaderbaar voor cliënten. Men kent elkaars namen en gezichten en een berichtje kan laagdrempelig gestuurd worden.

Wanneer een team vastloopt met een cliënt, kan het consultatieteam ingeroepen worden voor advies en ondersteuning om passende begeleiding te bieden. Het consultatieteam bestaat uit gedragsdeskundigen, behandelcoördinatoren, coaches on the job (specialisten werkvloer) en behandelaren (vanuit Mozaïk). De hulpvraag komt via de arrangeur, de manager of vanuit begeleiders zelf bij het consultatieteam terecht. Dit kan laagdrempelig door het sturen van een mail of het aanspreken van een gedragsdeskundige. Het consultatieteam leest zich vervolgens in in het dossier en gaat in gesprek met de betrokkenen. Vervolgens wordt een advies gegeven hoe er het best gehandeld kan worden. Het consultatieteam staat verder van de cliënt en het team af, waardoor er vanuit een helicopterview en meer objectieve blik meegekeken worden. Het is aan het team om het advies op te pakken, het is niet de bedoeling dat het consultatieteam de begeleiding overneemt. Indien nodig kan het team wel vanuit andere teams tijdelijke versterking krijgen. Na elk advies vult het team een evaluatieformulier in over het advies. Het advies kan wisselend ontvangen worden, zeker als het team iets anders voor ogen heeft dan het geadviseerde, of als er een ongevraagd advies wordt gegeven. In dat geval blijft het consultatieteam in gesprek met het team. Soms heeft een advies ook tijd nodig om te landen, bijvoorbeeld als begeleiders zelf nauw betrokken zijn bij de cliënt en het advies de samenwerkingsrelatie kan beïnvloeden.

Bij de locatie Huis en Haard 3 wordt er op verschillende manieren een doorstroomperspectief geboden voor deelnemers. Intern starten deelnemers in een studio. Als ze laten zien dat ze meer zelfstandigheid aankunnen, kan men vervolgens doorstromen naar de appartementen in het pand. De voorwaarden hiervoor zijn het op orde hebben van financiën, dagbesteding en het goed onderhouden van de kamer. De vaardigheden om zelfstandiger te kunnen wonen, zoals het schoonmaken van de woonruimte, worden bijgehouden middels een stoplichtsysteem. Zo is het voor deelnemers ook duidelijk waar ze staan en waar ze aan moeten werken om op groen te komen. De deelnemer gaat er in de appartementen op vooruit in ruimte en in eigen faciliteiten, en ze gaan daar zelfstandig koken waarvoor ze voedingsgeld krijgen. Onder voorbehoud van bepaalde voorwaarden, is de volgende stap die deelnemers kunnen maken een sleutelwoning (Leger des Heils LJ&R) of convenantwoningen (Fivoor). Hierbij gaan deelnemers in een zelfstandige woning wonen met nog minimaal één jaar ambulante begeleiding van het Leger des Heils. Daarna kan de woning overgeschreven worden op de naam van de deelnemer. Het reviewteam vindt het waardevol dat deelnemers zo in behapbare stappen richting zelfstandig wonen kunnen groeien. Dit maakt de risico op terugval of recidive bij overgangsmomenten zo klein mogelijk.

Het reviewteam is onder de indruk van de vloeiende doorstroom die plaatsvindt binnen Fonteynenburg. Het proces waarbij bewoners van Beschermd Wonen (BW) doorstromen naar Begeleid Thuis (BT) en vanuit daar naar een convenantwoning. Dit zijn woningen waar cliënten onder voorwaarden kunnen wonen. Dit getuigt van een zorgvuldige stapsgewijze begeleiding richting volledige zelfstandigheid. Het is inspirerend om te zien hoe deze overgangen vlot verlopen, waardoor bewoners geleidelijk aan meer zelfstandigheid kunnen ervaren. Daarnaast wordt er goed samengewerkt tussen de teams en blijft de vorige begeleider betrokken om een zorgvuldige en warme overdracht te waarborgen. Het feit dat hier tijd voor wordt vrijgemaakt, laat zien hoe toegewijd het team is aan het welzijn en een succesvolle overgang van de bewoners.

Zinso zet zich op verschillende manieren in voor de doorstroom van de cliënt. De woonvoorziening in Winschoten bestaat momenteel ruim twee jaar, wat maakt dat nu de doorstroom van cliënten op gang komt. De mogelijkheden om intern door te stromen zijn in ontwikkeling. Zo heeft in de Grunobuurt in Groningen Zinso sinds mei 2023 in samenwerking met de gemeente en een wooncorporatie 10 appartementen met een zorgovereenkomst kunnen huren om cliënten in te huisvesten. In deze appartementen kunnen cliënten onder intensieve ambulante begeleiding wonen, om zo steeds zelfstandiger te worden. Het streven is om binnen 2 jaar door te stromen naar het proefwonen. Hier kunnen cliënten wonen met minder intensieve ambulante begeleiding. Als dit succesvol verloopt, hebben cliënten de mogelijkheid om zelfstandig de huur over te nemen en te blijven wonen. Ook in Winschoten is Zinso in gesprek met de gemeente en de wooncorporatie over het huren van woningen voor proefwonen die ze ook willen inzetten als zogeheten omklapwoningen. Ook zou Zinso graag satellietwoningen in Winschoten willen als tussenstap richting zelfstandigheid. Een goede samenwerking met de woningbouw, de gemeente en eventuele andere zorginstellingen is hierin essentieel en daar zet Zinso dan ook op in.

De afgelopen tijd is er flink geïnvesteerd in het werkklimaat en de sfeer binnen het team op locatie Stadwijck van Humanitas DMH. Het reviewteam heeft gezien dat het team in de huidige staat veel onderling vertrouwen en veiligheid uitstraalt. Dit geeft het team zelf aan, maar krijgen ze ook terug van ketenpartners.  Medewerkers geven aan dat er nadruk ligt op het bespreken van signalen en onderbuikgevoelens, wat onder andere bijdraagt aan forensische scherpte. Dit komt bijvoorbeeld duidelijk naar voren in de drie overdrachtsmomenten per dag. In deze momenten gaat het een groot deel van de tijd over wat heeft iemand gezien en gevoeld vandaag. Daarbij gaat het niet om de tastbare dingen, maar wat heb je gemerkt en zagen we daarin hetzelfde? Het bespreken van deze signalen vraagt continu aandacht en onderhoud. Wat verder heeft geholpen in het opbouwen van de teamveiligheid en -verbondenheid, is terug naar de visie van het team en de organisatie gaan en daaraan blijven vasthouden, wat zorgt voor een gezamenlijk vertrekpunt. Daarbij zijn ook andere basisafspraken opnieuw aangehaald, zoals het praten met elkaar in plaats van over elkaar. Het voorbeeldgedrag van de manager speelt hierin ook een bevorderende rol. De verbondenheid en daarnaast het gezien en gehoord voelen draagt bij aan de prettige sfeer. Het is hier van belang dat teamleden beseffen dat ze onderdeel van het team en de sfeer uitmaken en daar eigenaarschap in nemen. Uiteindelijk stralen medewerkers deze teamveiligheid ook uit richting cliënten, wat bevorderend is voor het leefklimaat en het veiligheidsgevoel van cliënten.

Het team dat werkt op de woonvoorziening de Bolksbeek ervaart een veilige werksfeer. Dat wil zeggen dat de teamleden onderling de veiligheid voelen om allerlei zaken bespreekbaar te maken en ze durven elkaar op een respectvolle manier aan te spreken als dat nodig is. Pittige inhoudelijke discussies mogen er zijn, het wordt niet persoonlijk. Daarnaast voelen teamleden zich onderling gesteund en zien ze elkaars kwaliteiten en zetten die ook van elkaar in. Een belangrijke schakel om dit veiligheidsgevoel te creëren en te behouden is het dagelijkse overdrachtsmoment. Dit wordt door het team ervaren als één centraal punt waar alles samen komt, waarbij ondersteunend begeleider en individueel begeleider aansluiten. In dit overleg worden alle bewoners gestructureerd besproken. Signalen, aandachtspunten en lopende zaken worden aan elkaar overgedragen en twijfels en onderbuikgevoelens kunnen op tafel worden gelegd. Men probeert elkaar hiermee forensische scherp te houden. Ook is er aandacht voor wat er juist goed gaat. Het helpt om cliënten goed in beeld te houden en het draagt bij aan de binding van het team. Daarnaast neemt de Tussenvoorziening deel aan een pilot rondom de inzet van kritische reflectie. Dit helpt het team samen te reflecteren op het werk en daarbij van elkaar te leren. Het team ervaart dat dit ook bijdraagt aan het teamgevoel. Dit veilige teamgevoel straalt men ook uit richting de cliënten, waardoor zij zich ook veilig en gesteund voelen bij de begeleiding. Om dit veiligheidsgevoel zo goed mogelijk te borgen is het altijd mogelijk om contact te leggen met de werkbegeleider, die los staat van het team. Deze is beschikbaar voor alle ondersteunende en individuele begeleiders als vertrouwelijk gesprekspartner. Daarnaast spreekt de teammanager eens per 6 weken met ieder teamlid, waar ook het veiligheidsgevoel in het team een gespreksonderwerp is.

Een succes binnen BW Forint is de manier waarop het ForFACT-team geïntegreerd is in de BW-omgeving. Dit team, onderdeel van de AFPN van Lentis, bestaat uit een multidisciplinaire groep professionals, waaronder psychiaters, psychologen, ervaringsdeskundigen, orthopedagogen, maatschappelijk werkers en casemanagers. De casemanager van het ForFACT-team speelt in de samenwerking een belangrijke rol bij het zorgtraject van de cliënt. Deze casemanager coördineert de samenwerking met andere zorgpartners en houdt de situatie van de cliënt in de gaten. Hoewel de persoonlijk begeleider op de BW-locatie de dagelijkse zorgtaken op zich neemt, blijft de casemanager altijd op de achtergrond aanwezig en goed geïnformeerd. Bij overgangen tussen BW Forint en andere zorginstellingen, zoals reguliere FACT-teams, zorgt deze integratie ervoor dat de cliënt soepel kan overstappen zonder dat er opnieuw allerlei informatie gedeeld moet worden. Dit gestroomlijnde proces vermindert de kans op terugval bij veranderingen in de zorgsituatie. Dankzij de nauwe samenwerking tussen BW Forint en het ForFACT-team kan de zorg flexibel worden aangepast aan de individuele behoeften van de cliënt. Deze terugkerende parel in de tweede cyclus van het kwaliteitsnetwerk BW/MO, laat zien hoe goed de integratie van het ForFACT-team geborgd is.

Het leren van incidentmeldingen en de nazorg voor personeel na incidenten of calamiteiten is goed geborgd bij de Tussenvoorziening. Het leren van incidenten wordt gedaan aan de hand van het visgraatmodel. Het visgraatmodel is een methode om oorzaak-gevolg verbanden te analyseren door probleemoorzaken terug te brengen in een aantal categorieën. Ieder team heeft een aandachtfunctionaris veilig werken die getraind is in het uitvoeren van de visgraatanalyse. Samen met het team wordt de analyse uitgevoerd om oorzaken en verbeterpunten uit incidentmeldingen te halen. De Tussenvoorziening ervaart de methodiek als een goede en praktische manier om grip te krijgen op incidenten en ontwikkelpunten die daaruit geleerd worden.   Met betrekking tot nazorg voor het personeel wordt de organisatie D.O.E.N. (Directe Opvang en Nazorg) ingeschakeld bij (heftige) incidenten. Dit is een organisatie die mensen opvangt na traumatische ervaringen. Deze organisatie wordt standaard ingezet, ook als een incident minder heftig lijkt, om zo personeel te laten wennen aan het belang van nazorg en het serieus nemen van dergelijke ervaringen. D.O.EN. bespreekt de gebeurtenis na en bekijkt daarna samen met de betrokkene of en welke actie er ondernomen moet worden. Het faciliteren van nazorg voor cliënten en cliënten meer betrekken bij de nabespreking van incidenten en calamiteiten kan deze parel nog sterker maken.

Op de locatie Kromhout staat het thema veiligheid hoog op de agenda en is het team goed op de hoogte van alle maatregelen en het belang daarvan. Zo zijn er in het pand verschillende maatregelen getroffen. In en rondom het pand is cameratoezicht en de kantoren zijn voorzien van kogelwerend glas en extra sloten. Daarnaast zijn er scheidingen tussen gangen aangebracht zodat niet iedereen overal kan komen, ook vanuit het oogpunt brandveiligheid. In de kamers zijn brandwerende gordijnen en prullenbakken aanwezig. In de slaapdienstruimte is een camera waarop te zien is wie er voor de deur staat en zijn alle camerabeelden te zien. Verder werkt het team met noodknoppen, waarbij ofwel de teamleden in dienst melding krijgen, of alle hulpdiensten (politie, brandweer en ambulance) direct ingeschakeld worden. Ook is in het team onderling in gesprek aandacht voor veiligheid en stemt men goed onderling af hoe men veilig kan werken.

Binnen Ontmoeting werken er op meerdere locaties ervaringsdeskundigen, maar nog niet op deze locatie waar nu de review heeft plaatsgevonden. Als dagbesteding wordt er vanuit werk-trajectbegeleiding een opleiding hiervoor aangeboden hiervoor op deze locatie, en dit wordt ook gezien en ervaren als een meerwaarde om de ervaring te leren in te zetten. Deze trajecten zijn hoopgevend en daarmee een belangrijke motivator. Als iemand het moeilijk heeft kan dit echt verschil maken. Op de werkvloer wordt ervaringskennis zeker gezien als van meerwaarde en meegenomen in gespreksvoering. Dit levert vaak een nieuwe ingang op in gesprek of een andere kijk op een situatie of gedrag. Breder binnen Ontmoeting staat ervaringsdeskundigheid stevig op de agenda, is er een werkgroep die zich bezig houdt met de mogelijkheden en implementatie van ervaringsdeskundigen en herstelgroepen. Met name op de BW locaties leeft dit en worden er flinke stappen gemaakt in ontwikkeling naar een kwaliteitsslag hierin.

Bij de Thuishavens worden cliënten ondersteund bij het vinden van passende daginvulling, waarbij wordt gekeken naar hun individuele behoeften. Men ziet dat mensen die thuiszitten zich vervelen, terugvallen in gebruik en weer in contact komen met oude kennissen, waardoor ze in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Voor velen blijkt de stap naar betaald werk te groot. Om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de cliënten, worden er gesprekken gevoerd om te achterhalen waar zij interesse in hebben. Voetbal komt vaak naar voren als een favoriete bezigheid. Daarop is een voetbaltraject gestart in samenwerking met voetbalclub Excelsior, waarbij cliënten wekelijkse trainingen krijgen en zelfs shirts ontvangen. Deze samenwerking creëert een gevoel van verbondenheid met de club en de maatschappij. Naast het voetbalproject lopen er nog 10 andere projecten, waarbij altijd wel iets is dat aansluit bij de interesse van de cliënt. Zo is er ook een samenwerking met Excelsior voor een oud papierproject, waarbij cliënten gedurende het traject geleidelijk meer verantwoordelijkheden krijgen, zoals het onderhoud van het stadion en het werken tijdens wedstrijden. Daarnaast zijn er cliënten werkzaam bij een naaiatelier, waar het doel is om slaapzakken te maken en uit te delen aan mensen die op straat leven in Rotterdam. Tevens is er een bakfietsenproject met 8 bakfietsen, waarmee pakketjes worden bezorgd. Het doel van deze dagbestedingsprojecten is om mensen te activeren en uit het sociale isolement te halen. Thuishaven biedt een tussenstap om te wennen aan werk en een werkconditie op te bouwen, vooral voor degenen die moeite hebben met de overgang van gevangenis naar het leven daarbuiten waar ze verwacht worden om te werken. Nieuwe projecten worden regelmatig toegevoegd en projecten waar geen interesse meer in is, worden afgesloten.

Het reviewteam heeft gezien dat de cliënt sterk het eigenaarschap over zijn of haar eigen traject ervaart. Cliënten ervaren dat ze regie hebben over hun traject. Tijdens de hele reviewdag is gemerkt dat de cliënt duidelijk voorop staat wat een belangrijke voorwaarde is om cliënten eigenaarschap te laten ervaren. De begeleiders geven de vrijheid die de cliënten daarvoor nodig hebben, maar ook de afspraken die daarvoor nodig zijn. Dit is maatwerk voor iedere cliënt, waarbij de nadruk ligt op wat een cliënt juist zelf kan. Het creëren van dit eigenaarschap begint al bij de instroom. Hier worden duidelijk de verwachting richting de cliënt Uitgesproken dat het iemands eigen traject is. Ook de tool samenwerkingsafspraken die aan het begin van het traject worden gemaakt en ondertekend zijn hierbij een belangrijk uitgangspunt. Daarnaast is de cliënt zoveel als mogelijk in de lead in het plannen van afspraken met o.a. de persoonlijk begeleider en de toezichthouder. In overleg wordt de frequentie van contact met de persoonlijk begeleider bijvoorbeeld afgestemd.

Vanuit de Triple-C methodiek waarmee Humanitas DMH werkt, wordt veel waarde gehecht aan een duidelijke en consequente dagstructuur voor cliënten. Het hebben van een vaste daginvulling is een essentieel onderdeel van de methodiek omdat dit bijdraagt aan het creëren van een voorspelbare en stabiele omgeving voor cliënten. Juist omdat de consequente dagstructuur een betrouwbaar aspect is in het dagelijks leven en de begeleiding, die aansluit bij de behoefte van de cliënten, ervaren ze veel vrijheid binnen het wonen bij Humanitas DMH. Het biedt veiligheid en voorspelbaarheid, waardoor cliënten de mogelijkheid krijgen om zichzelf te ontwikkelen, vertrouwen in de eigen krachten en mogelijkheden op te bouwen en zo regie te pakken over hun traject. Binnen de methodiek wordt ook het RUR-principe toegepast: het begint met de cliënt Richting geven. Zodra het zelfvertrouwen van de cliënt stijgt, gaat de begeleiding over tot Uitnodigen en vervolgens kan er Ruimte gegeven worden. Dus ondanks de strakke dagstructuur ervaren cliënten juist ruimte binnen het wonen bij Humanitas DMH, omdat er wordt aangesloten bij hun menselijke behoeftes. Naast ruimte in hun eigen traject is een concreet voorbeeld van ruimte geven, dat cliënten zeggenschap hebben over bijvoorbeeld de dagelijkse gang van zaken rondom eten en boodschappen, maar ook rondom de inrichting van het pand. Dit laatste wordt met cliënten besproken in de Stadwijckraad (de bewonersraad).

Op de locatie Stadwijck van Humanitas DMH wordt er gewerkt met de Triple-C methode. Deze gehechtheid bevorderende behandelmethode gaat uit van de menselijke behoeftes. Zoals beschreven bij de parel Verbinding cliënten investeert de begeleiding veel in het opbouwen van een professionele werkrelatie met de cliënt. Doordat er veel geïnvesteerd wordt in her leren kennen van de cliënt, zijn begeleiders in staat om vroegtijdig risicovolle of anderszins zorgelijke signalen op te vangen. Hierdoor kunnen zij tijdig interveniëren op deze signalen en indien nodig de-escalerend werken. Dit maakt dat begeleiding niet beheersmatig hoeft te zijn. Dit wordt door zowel cliënten als medewerkers als prettig ervaren en is bevorderend voor zowel de forensische scherpte als het herstelgericht werken. Dit resulteert ook in minder incidenten en calamiteiten.

Op de locatie Stadwijck van Humanitas DMH wordt er gewerkt met de Triple-C methode. Deze gehechtheid bevorderende behandelmethode stelt menselijke behoeftes centraal. Als een cliënt ongewenst of risicovol gedrag laat zien, dan is de beredenering dat daar een onvervulde behoefte onder ligt. In de praktijk betekent dit dat de begeleiding veel investeert in het opbouwen van een hechte werkrelatie met de cliënt, door veel nabijheid te bieden en aan te sluiten bij de daginvulling van de cliënt. Op die manier wordt een hechte band opgebouwd en kunnen behoeftes in kaart gebracht worden. Op locatie Stadwijck is onlangs de voorziening opgedeeld in twee groepen bewoners met ieder een eigen groep aan begeleiders. Dit zorgt voor meer vaste gezichten op de groep en dit biedt begeleiders de mogelijkheid om een stevige professionele werkrelatie op te bouwen met de kleinere groep cliënten. De verbinding wordt gezocht door aan te sluiten bij de daginvulling  van de cliënt en dus present zijn, in plaats van korte contactmomenten in te lassen. In een gesprek van een kwartier kan je maar beperkt contact maken, terwijl als je aansluit bij activiteiten gedurende de dag, hier veel diepgaander contact gemaakt kan worden. Een goede samenwerkingsrelatie met cliënten maakt het mogelijk om het gesprek te voeren over risico- en beschermende factoren en delictgedrag. Daarnaast kan de begeleider de betrouwbare ander worden, waardoor zelfvertrouwen van cliënten kan groeien, wat bevorderend werkt voor het herstel.

Het reviewteam heeft verschillende aspecten gezien en gehoord die bijdragen aan een positief woonklimaat op de woonvoorziening Huis en Haard 3. Ten eerste is komt het team laagdrempelig benaderbaar over. De deelnemers ervaren dit ook op die manier. Bij de kantoren wordt een opendeurbeleid gevoerd en door de grote ramen is het uitnodigend om langs te komen. De plekken van de kantoren van groepsleiding en persoonlijk begeleiders zijn onlangs nog centraler in het pand gekomen, wat niet alleen voor deelnemers laagdrempeliger is geworden om langs te komen, maar ook zorgt voor meer verbinding tussen groepsleiding en persoonlijk begeleiders. Wat bovendien bijdraagt aan het woonklimaat is de vrijheid voor de deelnemers en de nadruk op het niet-repressief werken. Deelnemers hebben een eigen tag en kunnen dag en nacht in- en uitlopen. Wel moeten deelnemers tussen 23.00 en 6.30 uur aanbellen bij de receptie. Deelnemers vinden het prettig dat hier geen restricties op zitten. Als er opvallend gedrag gesignaleerd wordt rondom het in- en uitgaan van het pand, dan wordt hier niet repressief op gereageerd maar gaat men het gesprek aan. Daarnaast zijn de huisregels teruggebracht tot tien regels, alles daarbuiten is onderling met de bewoners bespreekbaar en af te spreken. Bij problemen gaat men weer het gesprek aan om deelnemers aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheden. Verder zijn er ook verschillende faciliteiten die het wonen prettig maken in het pand voor deelnemers, zoals een grote woonkamer met een pool- en voetbaltafel, een gymruimte en een grote keuken waar samen gekookt kan worden. Tot slot wordt het klimaat op de voorziening positief beïnvloed doordat er verschillende uitjes georganiseerd worden, zoals een bezoek aan de bioscoop, bowlen, uiteten en zelfs een weekend weg naar de Ardennen. Dit laat deelnemers ook weer leuke dingen ervaren die ze vaak lange tijd niet hebben gedaan. Daarnaast merkt men dat een positieve groepssfeer op een gunstige manier doorwerkt in de individuele trajecten.

De manier waarop het multidisciplinaire overleg (MDO) wordt ingericht en voorbereid met de deelnemer, spreekt het reviewteam erg aan. Bij het MDO is in ieder geval de reclassering en de deelnemer aanwezig en doorgaans ook de ambulant behandelaar en eventuele andere betrokken ketenpartners. Naasten zijn ook uitgenodigd om aan te sluiten. De meeste deelnemers waarderen het erg dat ze hierbij aanwezig zijn. Dit zijn ze vaak niet gewend vanuit eerdere instellingen of voorzieningen. Er is veel aandacht voor de voorbereiding van het MDO met de deelnemer, dit doet de persoonlijk begeleider middels een vast format. Uitgelegd wordt wie er aanwezig zijn, dat naasten ook welkom zijn en dat iedereen zijn eigen mening mag geven. Het signaleringsplan en de doelen uit het begeleidingsplan worden er weer bij gepakt, er wordt besproken wat de deelnemer wil zeggen en wat vanuit de hulpverleners wordt besproken. Indien hetgeen de begeleiding wil bespreken niet overeenkomt met de belevingswereld van de deelnemer of de deelnemer het daar niet mee eens is, wordt dit eveneens voorbesproken en duidelijk gemaakt dat iedereen zijn of haar eigen mening mag geven. Aan de voorbespreking wordt veel waarde gehecht door deelnemers. Door de deelnemer altijd aan te laten sluiten en goed voor te bereiden, krijgt de deelnemer de ruimte om regie te pakken op zijn of haar eigen traject.