Overzicht van parels

Een terugkerende parel van HVO-Querido is het leefklimaat, gebaseerd op de principes van een positief leefklimaat van Peer van der Helm. Eerder is dit een parel geweest bij de woonvoorziening aan de Aalbersestraat. Nu zien de reviewers dit ook terug bij het Martien Schaaperhuis. Ook bij de grootste forensische verblijflocatie Spaarnevleugels in Hoofddorp wordt gewerkt volgens deze principes van het leefklimaat. Belangrijke aspecten zijn tijdig onderhoud, hygiëne, positieve bejegening en zo min mogelijk repressie. Het reviewteam zag dit tijdens de rondleiding met name terug in de netjes geschilderde muren, passende meubels en decoratie, veel planten en een rustige sfeer. Gezamenlijke ruimtes zien er gezellig en uitnodigend uit. Bij instroom wordt gezorgd voor een schone, frisse kamer, zodat een cliënt zich gelijk welkom voelt. Ook wordt bij de ingang een rustgevende geur verspreid. Er is een werkgroep die zich bezighoudt met het leefklimaat. Er worden regelmatig metingen gedaan van het leefklimaat om dit op peil te houden. Cliënten hebben via de bewonersvergaderingen ook inspraak in het leefklimaat en de uitvoering daarvan. Vanuit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een positief leefklimaat het risico op incidenten terugdringt en dat wordt ook gemerkt op de locatie.

In en rondom het Martien Schaaperhuis is er een breed scala een dagbesteding aanwezig. Deze mogelijkheden zijn voor zowel cliënten van het Martien Schaaperhuis als andere cliënten (van HVO-Querido) beschikbaar. HVO-Querido werkt samen met onderaannemers zoals Basic Activering om het brede aanbod te faciliteren dicht bij de woonvoorziening. Basic Activering biedt bijvoorbeeld ongeveer 20 verschillende vormen van dagbesteding. Enerzijds zijn dit arbeidsmatige taken zoals fietsen repareren, schoonmaken, kaarsen maken, groenvoorziening, houtbewerking, verhuisservice tot het maken van aangepaste rolstoelen. Anderzijds zijn er niet-arbeidsmatige activiteiten, zoals muziek en sporten. Intern op de locatie Martien Schaaperhuis is er een restaurant waar cliënten ook terecht kunnen voor een werkleerplaats. Door alle mogelijkheden dichtbij te faciliteren, is de stap om te starten met dagbesteding laagdrempelig. Door dit brede aanbod kan de organisatie streven naar dagbesteding passend voor iedere bewoner. De voorkeur is dat dit zoveel mogelijk arbeidsmatige dagbesteding is, maar als dit niet mogelijk is, kan er ook naar andere vormen van activering gezocht worden. Dit streven komt voort uit het ontwikkelingsgericht werken waarmee er op het Martien Schaaperhuis wordt gewerkt. Het biedt zingeving, de mogelijkheid om mensen te ontmoeten en geactiveerd zijn. Uiteindelijk draagt dit bij aan herstel en het voorkomen van recidive.

BW Forint onderscheidt zich door hun zorgvuldige aanpak bij het begeleiden van cliënten naar de nieuwe leefomgeving. Dit omvat een voortraject, vooraf op bezoek te komen en de mogelijkheid om te proefslapen om alvast te wennen aan de woonvoorziening en door op maat te kijken waar de behoefte ligt van de cliënt. Tijdens de reviewdag deelde een medewerker van BW-Forint een inspirerend voorbeeld van een cliënt met autisme, waarvoor een plan werd opgesteld om geleidelijk vanuit een gesloten setting naar de BW-locatie te verhuizen, waarbij de cliënt geleidelijk aan kon wennen aan zijn nieuwe thuis. Dit begon met dat de begeleiders daar op bezoek gingen, geleidelijk overstappend naar kortere bezoekjes van de cliënt aan Lentis voor een kopje koffie, gevolgd door langere bezoeken, proefslapen en een rustige opbouw van het verblijf. Door deze individuele benadering wordt de overgang van een gesloten naar een open setting geleidelijk en kunnen cliënten rustig wennen aan hun nieuwe omgeving en alvast kennismaken met hun toekomstige begeleiders en medebewoners.

Het reviewteam heeft opgemerkt dat bij Ypendael voor de plaatsing van een bewoner actief wordt gewerkt aan het leren kennen van de cliënt en te laten wennen aan de structuur van de BW-locatie. Dit gebeurt door ruim voor plaatsing gesprekken te voeren, de bewoner op bezoek te laten komen en vooraf afspraken te maken. Bij Ypendael is het duidelijk te zien dat een goede start het halve werk is. Door deze aanpak slaagt het team erin om binnen twee dagen na de plaatsing de bewoner actief te laten mee doen binnen de groep en al kennis te maken met een dagbestedingslocatie. De verwachtingen en structuur zijn vooraf besproken, dit zorgt voor een zachte landing bij plaatsing. Binnen twee dagen na plaatsing wordt gestart met het opstellen van doelen, eventueel wordt begonnen met een dagbesteding en kan de bewoner deelnemen aan groepsactiviteiten. Deze investering in het voortraject legt een stevige basis voor een succesvolle start. Belangrijke factoren hierbij zijn een zorgvuldige intake, het tijdig hebben van de juiste documenten en het tijdig voorbereiden van alle betrokkenen. Dit zorgt voor dat de bewoner minder snel terugvalt in oude patronen en verkleint daarom ook direct het recidive risico.

Het reviewteam waardeert de benadering van de medewerkers van Fonteynenburg bij het opstellen van rapportages. Bij het rapporteren wordt de je-vorm gehanteerd. Door in de je-vorm de bewoner aan te spreken in de rapportages wordt er niet gesproken over de bewoner maar tegen de bewoner. Hierdoor ontstaat er een gevoel van verbondenheid tussen medewerkers en cliënten, en wordt tevens het eigenaarschap van de cliënten over hun traject vergroot. Met deze persoonlijke benadering worden cliënten direct betrokken bij hun traject. In tegenstelling tot de vaak zakelijke benadering in rapportages, waarbij namen vaak worden vervangen door 'dhr.' of 'mevr..', maakt het gebruik van de je-vorm de communicatie veel persoonlijker. Kortom, het gebruik van de je-vorm in rapportages bij Fonteynenburg is een mooi voorbeeld van hoe een organisatie kan streven naar een echt persoonlijke benadering van zorg en ondersteuning.

Fonteynenburg werkt samen met de dagbedingsaanbieders CJOE en het Beukenbos om voor de woonvoorziening Ypendael een diversiteit aan dagbestedingsmogelijkheden te bieden. Bij CJOE ligt de nadruk op een open inloop en herstelgerichte activiteiten, waar iedereen, inclusief buurtbewoners en andere inwoners van Rijswijk, welkom is voor een kopje koffie, een praatje en sociale interactie. Daarnaast biedt CJOE educatieve en sociale ondersteuning. Het Beukenbos biedt een bosrijke omgeving met een blokhut voor houtbewerking en een kruidentuin, waar bewoners praktische werknemersvaardigheden kunnen ontwikkelen. Verder wordt er actief gewerkt aan het uitbreiden van de activiteiten in de buurt door samen te werken met het Wijkcentrum Piet Vink, dat dient als ontmoetingsplek voor buurtbewoners en waar ook bewoners van Ypendael welkom zijn om deel te nemen aan activiteiten en te sporten. Dit zorgt voor een breed scala aan mogelijkheden voor de bewoners van Ypendael, waardoor zij hun interesses kunnen ontwikkelen, sociale interacties kunnen aangaan en hun vaardigheden kunnen vergroten.

In de regel hebben alle bewoners van de woonvoorziening Intermezzo een passende dagbesteding. Om dit voor elkaar te krijgen, zet de begeleiding zich op verschillende manieren in. Zo worden bewoners consequent gewekt, indien nodig meerdere malen. Ze gaan het gesprek aan als motivatie voor dagbesteding ontbreekt en benadrukken de voordelen van het hebben van een passende dagbesteding als beschermende factor. Het vergt discipline en doorzettingsvermogen van het team om dit gestructureerd te blijven doen. Om dagbesteding zo laagdrempelig mogelijk aan te bieden, is er goede samenwerking met HK1. Dit is een centrum voor creativiteit en ontwikkeling, waar cliënten terecht kunnen voor verschillende vormen van dagbesteding, van koffiedrinken en spelletjes spelen tot een fietsenwerkplaats en naaiatelier. Bij Doorpakkers kunnen cliënten altijd ergens terecht, waar maatwerk en laagdrempeligheid centraal staan.

De time-in is een alternatief op de sanctie time-out voor cliënten, waarbij cliënten tijdelijk de woonvoorziening moeten verlaten. Het team merkte dat de time-out niet goed werkte, omdat de cliënt uit beeld raakt en juist in situaties terecht kan komen waar het risico op recidive en/of terugval kan toenemen. Het team ervaarde dat de cliënt bij gedrag waarna een time-out kan volgen, juist meer gebaat bij is een strenger kader en intensievere begeleiding. Daarom is het team op het idee van de time-in gekomen. Dit houdt in dat de cliënt voor een periode van vier à vijf dagen juist op de woonvoorziening blijft, maar met striktere regels en meer contactmomenten. De dagelijkse activiteiten zoals dagbesteding gaan door, maar daarbuiten blijft de cliënt thuis op de woonvoorziening. Daarna volgt er een herstelgesprek die gericht is op het vervolg van het traject en het voorkomen van herhaling van de situatie. Op die manier blijven begeleiders juist in contact en blijft de cliënt goed in het zicht, in plaats van de cliënt tijdelijk ergens anders te laten verblijven.

Binnen de Tussenvoorziening is de begeleiding sterk afgestemd op de individuele behoeften en doelen van de cliënt. De Tussenvoorziening kenmerkt zich als een organisatie die ‘gewoon gaat doen’ en achteraf wel zorgt dat de randvoorwaarden geregeld worden. Hoewel deze aanpak voor- en nadelen heeft, nodigt de aanpak wel uit tot het bieden van maatwerk. Cliënten ervaren dat afspraken in goed overleg worden gemaakt tussen de iedere cliënt en de begeleiding, waardoor deze afgestemd worden op de specifieke behoeften en mogelijkheden van de cliënt. Dit betekent dat er, buiten de huisregels, niet voor iedereen dezelfde afspraken gelden. De reviewers vroegen zich af of dit niet zorgt voor onrust of onderlinge frustratie, maar de gesproken cliënten gaven aan dat begeleiding altijd goed weet uit te leggen waarom bepaalde regels en afspraken gelden en voor wie, waardoor cliënten begrip hebben voor de verschillen en begrijpen dat iedereen een eigen traject volgt. Zo zijn er voor iedereen individuele afspraken over het afnemen van urinecontroles en kunnen er ook voor huisregels uitzonderingen afgesproken worden, zoals regels over de bezoektijden, als een situatie van een cliënt daarom vraagt. Cliënten geven aan dat ze zich door deze manier van begeleiding gehoord voelen en regie ervaren over hun verblijf bij de Tussenvoorziening.

De locatie Kromhout is voorbehouden aan cliënten met een forensische titel. Op deze locatie zet men in op de principes van mediatieve behandeling. Alle cliënten volgen ambulante individuele behandeling. De vaardigheden die cliënten daar leren, moet men in de praktijk gaan brengen. Hiertoe wordt op de voorziening een mediatief behandelklimaat neergezet. Dat wil zeggen dat de volledige omgeving van een cliënt, waaronder de begeleiding op de Kromhout en het groepsklimaat daar, zich richt op de behandeling van de cliënt. De begeleiding maakt dus een vertaalslag van de behandeling naar de begeleiding. Dit maakt ook dat cliënten een individuele benadering ervaren, waarbij ieder zijn eigen traject heeft, wat zij erg prettig vinden. Aan de Kromhout is een vaste gedragsdeskundige gekoppeld die dit klimaat bewaakt en in stand houdt samen met de rest van het team. De gedragsdeskundige kan begeleiding ook meenemen in de achtergrond van behandeling en psychopathologie, zodat begeleiders ook daadwerkelijk de vertaalslag naar de begeleidingspraktijk kunnen maken.

Niemand hoeft aan de kant te staan’, dat is het motto waaronder de Binnenvest te werk gaat. Dit motto vertaalt zich in veel mogelijkheden voor een breed scala aan cliënten met verschillende problematiek, van maatschappelijke opvang tot ambulante begeleiding en cleanhouses. Afgesproken is dat iedereen recht heeft op een intake. Op papier kan iemand te complex of niet passend lijken, maar in een gesprek kan dat beeld toch anders blijken. Aan de hand van de intake wordt bekeken waar iemand passend geplaatst kan worden. Men is gemotiveerd om onder het motto altijd op zoek te gaan naar mogelijkheden, waar nodig met creatieve constructies. In het uitzonderlijke geval dat de Binnenvest geen passende plek kan bieden voor een cliënt, denkt men altijd mee over een alternatief. Bij uitdagende trajecten zijn er korte lijnen met partners in de regio om gebruik te maken van specifieke expertise, bijvoorbeeld rondom verslaving of NAH. Daarmee wordt de expertise van de Binnenvest ook steeds breder en professioneler om alle doelgroepen te kunnen bedienen. Bovendien is de Binnenvest altijd goed vertegenwoordigd in regionale overleggen, waardoor partners in de regio de Binnenvest goed weten te vinden voor de vele mogelijkheden binnen de organisatie.

Het reviewteam heeft gezien dat Kwintes met een “transforensische” blik kijkt naar het begeleiden van cliënten met een forensische titel. Dat wil zeggen dat er ook buiten de grenzen van de forensische indicatie met een forensische bril wordt gekeken naar de begeleiding. Aan de voorkant voor het traject wordt waar nodig ambulante begeleiding ter overbrugging geboden om het risico te verlagen zodat iemand goed geplaatst kan worden op een woonvoorziening. Ook bij doorstroom naar een andere locatie (binnen Kwintes) wordt een warme overdracht geborgd en blijft het team met de forensische expertise de eerste tijd betrokken. Ook het outreachende team kan hierbij een rol vervullen. Dus ongeacht de indicatie van een cliënt wordt er wel de forensische aanpak geboden wanneer dit nodig is.

Het reviewteam is van mening dat Kwintes een helder en concreet instroomproces voor cliënten heeft neergezet. Aan de voorkant wordt ten eerste zorgvuldig gescreend om te bepalen of Kwintes passende hulpverlening kan bieden aan de cliënt. Hierbij wordt onder andere gescreend op (recidive)risico’s, eventuele regiobinding, leeftijd (jongere/volwassene) en (de mate van) middelengebruik. Hiertoe wordt een actuele risicotaxatie opgevraagd, niet ouder dan een half jaar. Vervolgens wordt bekeken welke locatie passend is. Mocht Kwintes geen geschikte plek hebben voor de cliënt, wordt er meegedacht over een andere plek. Als iemand wel uit de regio komt, kan er wel ambulante begeleiding opgestart worden. In sommige gevallen kan ambulante begeleiding interveniëren om zo het risico te verlagen waardoor het wel passend wordt om de cliënt te plaatsen op een woonvorm binnen Kwintes. Als een cliënt door de screening komt als plaatsbaar, volgt er een intake, bij voorkeur op de beoogde locatie) waarna iemand op de wachtlijst wordt geplaatst. In dit geval kan er indien geïndiceerd ook ambulante begeleiding geboden worden ter overbrugging en wordt er alvast contact onderhouden en waar mogelijk nader kennisgemaakt. Als een cliënt vanuit de kliniek geplaatst wordt, wordt al aangehaakt bij MDO’s of bij overleggen met het zorg- en veiligheidshuis. Men ervaart dat er in dit geval meer mogelijkheden zijn om uitgebreid kennis te maken en het zorgtraject alvast op te starten en de overgang zo goed mogelijk te versoepelen. Als de plaatsingsdatum in beeld komt, dan volgt er een plaatsingsgesprek op de woonlocatie, waarbij ook de reclassering aansluit. Het reviewteam vindt het sterk dat Kwintes zich goed bewust is van wat de organisatie (op dat moment) aan kan en daar rekening mee houdt bij instroom van nieuwe cliënten. Dit voorkomt dat er te veel van teams gevraagd wordt. Daarnaast vinden de reviewers de manier waarop zoveel mogelijk een zachte landing wordt gecreëerd voor de cliënt erg waardevol. Dit verlaagt risico’s op stressvolle overgangsmomenten als deze.

Met betrekking tot het instroomproces van cliënten, heeft het reviewteam verschillende goede voorbeelden gezien. Allereerst is het bieden van overbruggingszorg door het ambulante team in Diemen een parel. Deze zorgt houdt in dat er al vroegtijdig voor de instroom contact is met de cliënt. Er is een kennismaking tussen de cliënten en de begeleiders en is er mogelijkheid tot wenmomenten op de nieuwe woonlocatie voor de cliënt. Dit zorgt voor een zachte landing van de cliënt bij de organisatie. Helaas is het (nog) niet breed in de organisatie mogelijk om de overbruggingszorg voor iedereen te bieden, dat heeft te maken met financiering. Verder worden cliënten uitgelegd welke stappen ze in hun traject kunnen zetten richting het zelfstandig wonen, wat perspectief biedt. Daarnaast wordt elke cliënt de eerste zes weken wekelijks besproken binnen het team. Op deze manier leert het team de cliënt snel kennen op het gebied van risico’s, krachten en behoeften. In deze fase is speciale aandacht voor de kwaliteiten van de cliënt, vanuit het Krachtwerk gedachtegoed, omdat anders het risico speelt dat cliënten in de beginfase alleen gesproken wordt over waarom iemand opvalt in negatieve zin.

Binnen BW Forint staat samenwerking hoog in het vaandel, zowel intern als extern. Het team hecht veel waarde aan het nauw betrekken van ketenpartners bij de zorg voor de cliënten. Bij het starten van een begeleidingstraject worden dan ook heldere afspraken gemaakt met alle betrokken partijen over de taken en verwachtingen van elkaar. Een mooi voorbeeld over de interne samenwerking is de integratie van ForFACT binnen BW Forint (zie parel hierboven). Dit zorgt voor een goede interne samenwerking wat betreft het op- en afschalen van zorg, medicatie en het vlot handelen. De nauwe samenwerking met de FPC Dr. S. van Mesdagkliniek, die in de toekomst nog verder zal intensiveren doordat BW Forint onder de Mesdagkliniek zal vallen, zorgt ervoor dat de instroom soepel gaat en voor een zachte landing bij instroom (zie parel ‘’zachte landing op maat’’). Er is wekelijks een collega van de Mesdagkliniek aanwezig op de BW. Al vroeg in het aanmeldingstraject wordt er een gezamenlijk plan opgesteld om de overplaatsing goed voor te bereiden. Daarnaast is er nauw contact over het op- en afschalen van zorg, bijvoorbeeld bij een time-out plaatsing. Deze aanpak zorgt voor een vloeiende overgang en optimale zorg voor de cliënten.

Bij de herindicatie van bewoners wordt nauw samengewerkt met de toezichthouder en behandelaar van de bewoner. Als de forensische indicatie bij de bewoner afloopt, is er een herindicatie voor WMO/WLZ nodig. Het is opgevallen dat bij deze herindicatie de toezichthouder en behandelaar van de bewoner hierbij betrokken worden. Drie maanden voor het aflopen van de indicatie wordt er met de toezichthouder besproken of er al helderheid is over het verlengen dan wel eindigen van de justitiële indicatie. Indien er sprake is van het beëindigen van de justitiële titel, ondersteunen behandelaar en toezichthouder de begeleiding van Fonteynenburg inhoudelijk bij de aanvraag van de herindicatie WMO/WLZ. De behandelaar en toezichthouder delen hun visie op de (on)mogelijkheden van de client en de begeleidingsvraag die hierbij passend is. Door deze samenwerking is er een zeer volledig beeld over de zorgbehoefte van de client, waarop de herindicatie wordt gebaseerd. Deze nauwe betrokkenheid leidt tot een juiste indicatie intensiteit en inhoud.

Doorpakkers neemt deel aan een time-out samenwerkingsconstructie, waarin Doorpakkers, Neos, Novadic-Kentron en Leger des Heils samenwerkingsafspraken hebben over time-outplekken voor cliënten. Wanneer een cliënt een time-out krijgt, zijn bij de partners plekken beschikbaar om deze time-out door te brengen. Andersom zorgt Doorpakkers voor een time-out plek voor cliënten van de andere partners. Deze samenwerking waarborgt dat cliënten op een gepaste manier worden opgevangen en niet gedwongen worden om naar een nachtopvang te gaan of op straat terecht komen, wat mogelijk negatieve gevolgen en risico's met zich mee kan brengen.

Sinds de afgelopen cyclus is het behandelaanbod binnen FPA Franeker gegroeid. Voorheen was er alleen een verslavingsgroep en ‘grip op je leven’. Momenteel is het aanbod uitgebreid met onder andere emotieregulatie, psycho-educatie, VRIS (Vriendschap, Relaties, Intimitent en Seksualiteit) en beeldende therapie. Dit betreft zowel individuele behandeling als groepsbehandeling, waarbij de psychologen veel groepen zijn gaan geven. Daarnaast is er meer aandacht gekomen voor leefstijl. Zo is het behandelaanbod uitgebreid met de cursus ‘leefstijl’ en krijgen patiënten op de unit ‘Riepel’ niet eten uit standaard bakjes, maar wordt er eten in de keuken op het terrein bereid waarbij er gebruik wordt gemaakt van biologische producten. De vorige cyclus waren het behandelaanbod en de leefstijl een oester. Het is mooi om te zien dat FPA Franeker hier aandacht aan heeft besteed en deze twee oesters heeft weten te kraken tot een parel.

Er is onder medewerkers sprake van bevlogenheid en een positieve blik op de toekomst. De kliniek heeft het door de nodige omstandigheden niet makkelijk gehad de afgelopen tijd, waardoor medewerkers soms het gevoel hadden dat zij moesten overleven. Ondanks deze moeilijke tijd heerst er positiviteit en saamhorigheid in de kliniek. Er is veel motivatie en bereidwilligheid om met elkaar te werken aan verbetering. Zowel medewerkers als patiënten hebben vertrouwen in de toekomst en er hangt een prettige sfeer in de kliniek. Dit kwam binnen alle lagen van de organisatie duidelijk naar voren.

Medewerkers geven aan dat zowel op locatie ‘de Hooge Venne’ als ‘de Strandwal’ van de FPA GGZ-NHN geen hiërarchie wordt gevoeld. Er zijn korte lijnen tussen medewerkers wat onderlinge communicatie en samenwerking prettig maakt. Op locatie ‘de Strandwal’ is er momenteel personeelstekort. Om elkaar te helpen valt er bijvoorbeeld een behandelaar of maatschappelijk werker in om zo de afdeling draaiende te houden. Cliënten geven aan dat zij zelf niks voelen van het personeelstekort. Ze hebben niet het gevoel dat medewerkers tekort schieten in aandacht of behandeling. Ze weten het doordat het tegen hen gezegd wordt, maar ondanks de drukte hangt er voor hen een relaxte sfeer. Cliënten geven aan dat de communicatie naar hen als prettig wordt ervaren. Er is veel overleg met hen en er is duidelijkheid en transparantie naar hen toe. Medewerkers zijn benaderbaar en als er iets uitgezocht moet worden, wordt er ook daadwerkelijk op teruggekomen en teruggekoppeld aan de cliënt.

Er heerst een open cultuur en een prettige sfeer binnen de kliniek. Medewerkers zijn zichtbaar trots op het forensisch werk wat zij doen en de bereidheid om elkaar te helpen is groot. Medewerkers voelen zich verbonden met elkaar. De lijntjes zijn kort en medewerkers beschrijven de kliniek als een dorp waarin de samenwerking als fijn wordt ervaren. Medewerkers zijn loyaal aan elkaar, aan de patiënt en aan de instelling. Dit kwam binnen alle lagen van de organisatie duidelijk naar voren. De bereidwilligheid en saamhorigheid om met elkaar de beste zorg te verlenen is hoog.

FPA GGZ-NHN heeft verschillende bronnen waaruit zij expertise kan benutten. Zo is de FPA aangesloten bij het interne forensische expertnetwerk van GGZ-NHN. Het idee is kortweg dat de verschillende divisies van GGZ-NHN die hierbij aangesloten zitten medewerkers leveren met expertise op een specifiek gebied, zodat er gebruik gemaakt kan worden van elkaars expertises. Zo helpt FPA GGZ-NHN andere divisies met hun vragen over bijvoorbeeld agressie, terwijl anderen hen helpen op het gebied van eetstoornissen. Er kunnen vanuit dit netwerk experts naar de FPA gehaald worden om bijvoorbeeld klinische lessen over een bepaald onderwerp te geven. Tevens zijn er psychologen en psychiaters van het ‘Forensisch Diagnostisch Expertise Centrum’ werkzaam binnen FPA GGZ-NHN, die onder andere helpen bij het afnemen van de risicotaxatie en EMDR geven. Binnenkort zal er ook een familie-ervaringsdeskundige op de FPA komen werken waar gebruik van gemaakt kan worden.

De kliniek heeft een vriendelijke en huiselijke uitstraling. Medewerkers spreken bevlogen over het forensische werk wat zij doen, zijn transparant in hun antwoorden en voelen duidelijk een passie voor de doelgroep. Medewerkers zijn loyaal aan de instelling en ervaren het onderlinge contact als hecht en warm. Medewerkers bieden persoonsgerichte zorg en gaan in hun behandeling uit van elementen als gelijkwaardigheid en menselijkheid. Er heerst een cultuur van openheid en saamhorigheid.

FPA GGZ-NHN heeft een breed aanbod voor cliënten. Dit is enerzijds op het gebied van behandeling. Zo is er verschillend aanbod in vaktherapie, zoals muziektherapie, beeldende therapie en psychomotorische therapie. Anderzijds is dit op het gebied van daginvulling. ‘Maatwerk’ zit op het terrein, waar cliënten dagbesteding kunnen volgen bij bijvoorbeeld houtbewerking, groenvoorziening, horeca en de kwekerij. Tevens is er veel mogelijk op het gebied van sport. Cliënten kunnen elke dag sporten, waarbij gedacht kan worden aan fitness, basketbal, volleybal en zwemmen. Er is zelfs een mountainbike groep. Mocht iemand nog geen verlof hebben, dan kan de bewegingsagoog langskomen. Ook is er een activiteitenbegeleidingsruimte die twee avonden per week open is en hebben cliënten de mogelijkheid om een entreeopleiding mbo niveau 1 te behalen. Het brede aanbod wordt ook door de cliënten ervaren. Cliënten geven aan dat zij de activiteiten en sport erg goed geregeld vinden en dat er bijna elke dag wel iets te doen is, zowel binnen in de FPA als buiten (op) het terrein.

De kliniek zet actief in op het werven van nieuwe medewerkers en het binden van nieuwe en bestaande medewerkers. Er worden verschillende interventies ingezet om het wervingstraject te verbeteren en het werkklimaat te optimaliseren. De FPC biedt een opleidingstraject waarin nieuwe medewerkers geschoold worden in thema’s als fysieke weerbaarheid en forensische scherpte. Ondanks de krapte in de bezetting staan nieuwe medewerkers minimaal een maand boventallig. In afstemming met medewerkers kan dit traject wat langer worden. Hierdoor is er ruimte om de patiënt, nieuwe collega’s, praktische zaken en protocollen te leren kennen. Er is veel ruimte om vragen te stellen en te sparren en daarnaast lopen nieuwe medewerkers een dagje mee met verschillende disciplines. Er wordt niet alleen ingezet op het ‘wat’ maar vooral ook op het ‘hoe’ en ‘waarom’. Daarnaast is de kliniek gestart met het inzetten van carrière switchers. Mensen met een andere beroepsachtergrond krijgen de mogelijkheid om een vierjarige opleiding te volgen en hun programma te starten bij de FPC. De kliniek werkt met zorgondersteuners en zorgbeveiligers om de druk op de bezetting te verlichten en ondersteuning te geven aan medewerkers op de werkvloer. Zorgondersteuners zijn medewerkers die boventallig op de groepen aanwezig zijn. Ze zijn niet specifiek opgeleid, maar krijgen wel een training. Deze medewerkers worden ingezet om patiënten te ondersteunen bij bijvoorbeeld het koken, het begeleiden naar een afdeling en het aanwezig zijn op de groep voor contact met de patiënten. Naast deze ontwikkelingen heeft de kliniek ook naar de secundaire arbeidsvoorwaarden gekeken. Er is een nieuw pakket opgesteld waarin medewerkers een hogere reiskostenvergoeding krijgen en een forensische bonus ontvangen gelang de periode dat medewerkers in dienst zijn. Ook zijn de budgetten van de teamuitjes verhoogd.

FPA GGZ-NHN heeft een goede samenwerking met haar uitstroomlocaties, zoals met Esdégé-Reigersdaal. De FPA zet zich hierbij in voor een warme overdracht van de cliënt. Zo wordt er in een vroeg stadium contact gezocht met de uitstroomlocatie en wordt er contact behouden met de cliënt als de cliënt al overgeplaatst is. Vaak heeft de cliënt een tussenperiode tussen de aanmelding bij de uitstroomlocatie en de daadwerkelijke uitstroom naar de vervolginstelling. Om de samenwerking verder te versterken, wil de FPA de uitstroomlocatie gaan betrekken in deze tussenperiode, door ze bijvoorbeeld uit te nodigen voor een zorg-afstemmingsgesprek. Zo kan er voor een nog warmere overdracht gezorgd worden, maar eventueel ook voor een bijstelling van uitstroomplannen als hieruit blijkt dat de uitstroomlocatie toch niet passend blijkt voor de cliënt. Dit voorkomt teleurstelling bij de cliënt na een periode van (lang) wachten en kan er zo snel mogelijk ingezet worden op een nieuwe vervolgplek.

Binnen teams ervaren medewerkers een fijne onderlinge samenwerking. Medewerkers beschrijven elkaar als veerkrachtig en loyaal. Er wordt een hoge mate van saamhorigheid en betrokkenheid ervaren, zowel onder medewerkers als in de professionele relatie tussen medewerkers en patiënten. Medewerkers steunen elkaar en voelen zich iedere dag weer gemotiveerd om met elkaar de beste zorg te leveren aan patiënten. Er wordt een passie ervaren voor het werken met de forensische doelgroep.

Binnen FPA Radix werken er drie transmuraal werkers die verdeeld zijn over alle vijf de afdelingen. Deze functie is een combinatie van opname-coördinator en casemanager. De transmuraal werkers hebben een breed pakket aan taken. Zo coördineren zij alle opnames, waarbij ze het eerste aanspreekpunt voor de verwijzer zijn en hen op de hoogte houden van de behandeling en eventuele incidenten. Daarnaast houden zij contact houden met de reclassering en Divisie Individuele Zaken (DIZ). Tevens hebben de transmurale werkers in de laatste fase van de behandeling een rol in het aanmelden voor een vervolgtraject, waarbij ze meedenken en meegaan op intake bij de vervolginstelling. Ze zitten iedere ochtend bij de overdracht en bij overleggen zoals de behandelplanbespreking, MDO’s, de patiëntbesprekingen op de afdeling en waar mogelijk bij de gesprekken met de reclassering. Op deze manier blijven ze op de hoogte van het traject van de patiënt. De transmuraal werkers zijn het eerste aanspreekpunt voor iedereen buiten de kliniek waar de patiënt mee te maken heeft, inclusief het netwerk, behalve voor financiën. Hierdoor is er een duidelijk contactpersoon voor mensen van buiten de FPA. Alle medewerkers binnen FPA Radix zijn enthousiast over de transmuraal werkers. Het reviewteam vindt het bewonderingswaardig om te zien hoe deze functie binnen FPA Radix is ingericht en het veel werk van andere medewerkers uit handen neemt.

Er wordt een open klimaat ervaren tussen medewerkers wat een ontspannen en prettige sfeer met zich meebrengt. Medewerkers ervaren veel saamhorigheid onder elkaar en voelen zich verbonden met elkaar, de patiënt en de organisatie. Zij omschrijven zichzelf en hun collega’s als veerkrachtig en loyaal. Er wordt binnen teams een fijne samenwerking ervaren en medewerkers voelen zich gesteund door elkaar. Elke dag wordt er geïnvesteerd in het leveren van de beste zorg aan patiënten. Het gevoel van saamhorigheid werd binnen elke laag van de organisatie niet alleen gevoeld maar ook uitgesproken tijdens de reviewdag. Er is niet alleen zorg voor de patiënt maar ook voor elkaar.

FPA Radix vindt het belangrijk dat patiënten de connectie met de maatschappij behouden en stimuleert hier patiënten in. Wanneer patiënten in een bepaalde fase van verlof zitten, wordt er met patiënten buiten het terrein van de FPA gesport en wordt er gestimuleerd om met het netwerk vooral buiten de FPA af te spreken in plaats van op het terrein. Tevens wordt er aandacht geschonken aan de rol die iemand weer op gaat pakken nadat hij uitstroomt. Zo werd een vader gestimuleerd om elke week tijdens verlof met zijn kinderen te gaan eten en naar zwemles te gaan, om zo deze rol weer op te pakken. Mooi om te zien dat er wordt ingezet op het behouden van de connectie met de maatschappij, wat uiteindelijk zal helpen om de overgang van binnen naar buiten te verkleinen.

Binnen de kliniek heerst een cultuur waarin medewerkers elkaar steunen en loyaal zijn naar elkaar, de patiënt en de instelling. Samenwerken, integriteit en veerkracht zijn kernwoorden voor de werkcultuur. Iedere dag opnieuw voelen medewerkers zich gemotiveerd om de beste zorg te leveren aan patiënten. Er wordt een passie gevoeld voor de doelgroep en het forensisch werken. Er is een grote mate van betrokkenheid en veel bereidwilligheid om met elkaar te werken aan de doorontwikkeling van goede zorg.

Een parel van FPA Radix is ervaringsdeskundigheid. Drie jaar geleden is er een ervaringsdeskundige bij FPA Radix begonnen. Recent is er nog een ervaringsdeskundige gestart, maar diegene werkt voornamelijk bij de ambulante tak (de poli en het FACT-team). De ervaringsdeskundige van de FPA komt van Bureau Herstel (van Mondriaan) en is vanuit daar gedetacheerd naar de FPA. Hij is bij één afdeling onderdeel van het vaste team, maar hij werkt op alle vijf de afdelingen. Zijn rol is heel breed. Zo gaat hij mee met patiënten als ze uitstromen, geeft hij de sociale vaardigheidstraining en denkt mee over beleid. In de begeleiding vanuit de ervaringsdeskundige staat eigen regie van de patiënt centraal. De ervaringsdeskundige maakt alleen contact met een patiënt als diegene dat zelf wil. Het initiatief voor contact moet vanuit de patiënt zelf komen en is geen dwingend contact. Medewerkers zien hem als onderdeel van het team en hij is niet alleen belangrijk voor de patiënt, maar wordt ook gezien als de verbindende factor tussen de patiënt en het team. Hij heeft een helikopterview. Patiënten geven aan het erg fijn te vinden dat hij er is. Hij is ondersteunend, actief betrokken en helpt hen met allerlei zaken, zoals het vertalen van het signaleringsplan naar het dagelijks leven. Hij is de verbinder tussen de medewerkers en patiënten.

De Sterreschans is de resocialisatieafdeling binnen de kliniek. Op de afdeling heerst een open klimaat. Alle patiënten op deze afdeling hebben transmuraal verlof en kunnen de kliniek zelf in- en uitlopen. Verder is er een gezamenlijke keuken en kunnen de patiënten zelf koken. De afdeling betreft een uitstroomunit gericht op zelfstandig wonen waardoor het de vorm van een beschermde woonvorm aanneemt. Patiënten zijn erg positief over de Sterreschans, de cultuur die er heerst en de behandeling die daar wordt gegeven. De sfeer tussen de medewerkers en de patiënten is laagdrempelig en er wordt gewerkt vanuit gelijkwaardigheid en een vertrouwensbasis.

Bij FPA Radix staat zorg op maat voorop. Er is algemeen beleid met betrekking tot de behandeling en begeleiding van patiënten, maar ondanks dit raamwerk wordt er altijd geprobeerd om zorg op maat te bieden en binnen de juridische kaders zorg zo passend mogelijk te maken voor iedere patiënt. Dit begint al bij binnenkomst. Radix heeft vijf verschillende afdelingen met ieder een andere focus. Zo staat behandeling van verslaving bij de ene afdeling voorop, terwijl bij een andere afdeling de psychiatrie meer op de voorgrond staat. Doordat de afdelingen een verschillende focus hebben, kan er gekeken worden op welke afdeling iemand het beste past. Een ander voorbeeld van zorg op maat is het middelenbeleid. Zo volgt er bij een terugval niet een standaard consequentie, maar wordt het 5G-schema gebruikt (onderzoeken welke gedachten en gevoelens iemand in bepaalde gebeurtenissen heeft, om op die manier inzicht te geven in waarom iemand overgaat tot bepaald gedrag en wat hier de gevolgen van zijn). Daarbij wordt er ook gekeken naar het signaleringsplan en deze wordt waar nodig aangepast. De (mogelijke) consequentie van het gebruik is van allerlei factoren afhankelijk zoals het geven van openheid, of het gebruik binnen of buiten de FPA heeft plaatsgevonden en of de patiënt verantwoordelijkheid neemt.

De kliniek betrekt de buurt, de media en de pers actief bij de kliniek en haar patiënten. Hiermee probeert de kliniek het kritische en soms negatieve beeld over tbs te nuanceren door het gesprek met elkaar aan te (blijven) gaan. De kliniek kijkt hiermee breed naar thema’s als verbinding en stelt zich transparant op. Er zijn verschillende acties ingezet om de buitenwereld te betrekken. Zo is er een podcast opgenomen, worden er open dagen georganiseerd en is de kliniek aanwezig bij commissietafel gesprekken in de tweede kamer. Ook hebben zowel Jeroen Pauw als Beau van Erven Dorens van hun bezoek aan de kliniek een aflevering op televisie uitgezonden en zoekt de kliniek zelf de pers op als er een incident heeft plaatsgevonden. De kliniek zet deze acties niet zomaar in. Door op voorhand goed na te denken over waarom en vooral hoe er gecommuniceerd wordt, zet de kliniek zichzelf in de positie om proactief te kunnen reageren in plaats van reactief. Hiermee houdt de kliniek de controle over de informatie die naar buiten stroomt en daarmee over het beeld dat van de kliniek geschetst wordt. De kliniek kan hiermee situaties veel beter in de hand houden en werkt stigma en taboe doorbrekend.

Er zijn specifieke functies voor het coördineren van de in- en uitstroom van patiënten. De instroomcoördinator beoordeelt de aanmeldingen en bekijkt of ze passend zijn. De uitstroomcoördinator coördineert de uitstroom van patiënten, bespreekt wekelijks met de hoofdbehandelaar de trajecten (hoe het gaat, wat is er nodig en wat zijn de aanmeldingen) en heeft contact met externe partijen. Samen met de patiënt maakt de uitstroomcoördinator een woonprofiel. Hierbij wordt er besproken wat er in de huidige situatie nodig is, welke plekken passend zijn en waar de patiënt zelf graag naar zou willen uitstromen. Op basis van het woonprofiel wordt er een aanbeveling geschreven. Daarnaast is de uitstroomcoördinator een module resocialisatie aan het schrijven gericht op het verkleinen van de overgang tussen de klinische setting en daarbuiten, met als doel om terugval te voorkomen.

Er wordt een hoge mate van sociale veiligheid en saamhorigheid ervaren. De verantwoordelijkheid voor veiligheid wordt bij medewerkers en patiënten zelf belegd en zit hem met name in de samenwerking hiertussen. De kliniek streeft naar het neerzetten van een ‘wij’ gevoel en een open leef- en werkklimaat. De veiligheid wordt gewaarborgd binnen elementen als relationele veiligheid, herstelgericht werken, intensieve samenwerking tussen medewerkers en patiënten, verantwoordelijkheid bij- en participatie van patiënten, open communicatie en een beroep doen op ieders eigen verantwoordelijkheid. Het bewust niet werken met piepers en beperkt camera toezicht draagt volgens medewerkers en patiënten juist bij aan de veiligheid. De verantwoordelijkheid voor veiligheid wordt breed gedragen binnen alle lagen van de organisatie. Er wordt uitgegaan van elkaars krachten. Daarbij is de kliniek van mening dat patiënten pas verantwoordelijkheid kunnen nemen als zij verantwoordelijkheid krijgen. Zo worden patiënten betrokken bij de besluitvorming rondom separaties, wordt hun advies ingewonnen bij verlofaanvragen van andere patiënten, wordt er van patiënten verwacht dat zij elkaar aanspreken op gedrag en optreden bij incidenten en wordt er van patiënten verwacht dat zij in groepsverband openheid geven over het eigen gepleegde delict. Medewerkers benoemen dat het opvallend is dat er in de kliniek weinig incidenten plaatsvinden en zijn van mening dat deze unieke visie en werkwijze hieraan bijdragen.

Binnen de FPA wordt er gewerkt met een tokensysteem; een vorm van een beloningssysteem. Patiënten kunnen voor verschillende activiteiten tokens verdienen, bijvoorbeeld voor deelname aan onderdelen van het dagprogramma zoals de dagopening, lunch, avondeten en deelname aan therapie. Ook het uitvoeren van bepaalde taken en het inleveren van een urinecontrole levert een token op en nog één als de uitslag negatief is. De tokens worden verzameld in een koker en hiermee kunnen er in het interne winkeltje diverse producten gekocht worden, waaronder bol.com bonnen. Zowel medewerkers als patiënten zijn erg enthousiast over dit systeem. Medewerkers geven aan dat het bijdraagt aan een herstelgerichte aanpak. Patiënten doen hiermee positieve ervaringen op en het gaat inactiviteit tegen wat het krijgen van een dagritme bevorderd. Ook patiënten geven aan dat dit beloningssysteem motiverend werkt en ze hierdoor taken doen waar ze anders misschien geen zin in zouden hebben. Daarnaast geven ze aan dat het fijn is een kans te hebben om iets te kunnen verdienen en te leren sparen.

Het bieden van nabije, persoonsgerichte en humane zorg is goed geborgd in de cultuur en dagelijkse werkwijze van de instelling. De passie voor de doelgroep en de wil om aan te sluiten bij de wensen en mogelijkheden van de patiënt kwam binnen alle lagen van de organisatie duidelijk naar voren. Tevens uiten patiënten zich tevreden over de zorg die zij ontvangen en voelen zij zich gezien en gehoord door de staf. Medewerkers voelen zich iedere dag weer gemotiveerd om de beste zorg leveren aan de patiënt. Het bieden van zorg op maat is hierbij eerder de regel dan de uitzondering. Hierin tonen medewerkers eindeloos geduld als het gaat om het blijven proberen en met elkaar onderzoeken wat wel of niet werkt binnen de behandeling.

Medewerkers geven aan dat er veel aandacht is voor hun welzijn en ontwikkeling wat ten goede komt aan het werkplezier. De FPA faciliteert onder andere in coaching on the job, waarbij een externe coach een dienst meeloopt en de medewerker laagdrempelig van feedback voorziet. Ook worden er opleidingsdagen, multidisciplinaire teamdagen, supervisie en intervisie georganiseerd. Medewerkers geven aan dat er veel ruimte is om zichzelf te ontwikkelen. Het reviewteam is enthousiast over de Personal Check Point (PCP) momenten die elke dienst plaatsvinden, waarbij er echt oog voor elkaar is. Hierbij worden er met alle stafleden zaken besproken zoals hoe iemand erbij zit, wat er op de afdeling speelt en of iemand ergens hulp bij nodig heeft. Deze PCP momenten zijn vooral gericht op de medewerker zelf.