Overzicht van parels

Binnen de kliniek heerst een open klimaat en een prettige sfeer. Onder medewerkers wordt een hoge mate van saamhorigheid ervaren. Er wordt geïnvesteerd in een wij-cultuur en de lijntjes qua communicatie zijn kort binnen de organisatie. Het multidisciplinair overleggen zorgt ervoor dat beslissingen in gezamenlijkheid worden genomen en medewerkers zich hierin gesteund voelen. Binnen het open klimaat wordt de sociale veiligheid gewaarborgd. De verantwoordelijkheid voor deze veiligheid wordt bij medewerkers en patiënten belegd en breed gedragen binnen de kliniek. Hierbij gaat men uit van elkaars krachten. Er vindt op basis van relationele veiligheid en herstelgericht werken een intensieve samenwerking plaats tussen medewerkers en patiënten. Er lijkt tijd genomen te worden om de juiste zorg op maat te bieden en aandacht te besteden aan het leefklimaat. De kliniek oogt als een platte organisatie waar wordt gewerkt vanuit vertrouwen en gelijkwaardigheid. Het bewust niet werken met piepers en beperkt camera toezicht draagt volgens medewerkers en patiënten juist bij aan de veiligheid.

De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in de multidisciplinaire samenwerking wat zijn vruchten heeft afgeworpen. Drie jaar geleden was dit onderwerp nog een oester, maar inmiddels is dit terecht een parel te noemen. Medewerkers noemen dat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is voor de behandeling van de patiënten die zij voelen en ook nemen. Dit was te voelen door alle lagen van de organisatie heen. De drie afdelingen werken dusdanig met elkaar samen dat zij ook op de hoogte zijn van wat er speelt op elkaars afdeling en elkaar hierbij ondersteunen. Dit draagt ook bij aan de forensische scherpte en veiligheid op de afdelingen. Vertrek of uitval van medewerkers wordt met elkaar opgevangen, waarbij ook gebruik gemaakt kan worden van het personeel van de FPK. Medewerkers geven aan dat het contact onderling laagdrempelig en niet hiërarchisch is. Tijdens de inwerkperiode worden er kennismakingsgesprekken met alle disciplines ingepland wat de drempel verlaagt om bij elkaar binnen te stappen. Ook patiënten ervaren dat zij laagdrempelig bij de staf kunnen aankloppen. Er zijn korte lijntjes tussen de verschillende disciplines en naast de vaste vergadermomenten is er ook voldoende ruimte om onderling met elkaar af te stemmen. Dit wordt ondersteund door voldoende structurele overlegmomenten waarbij verschillende disciplines aanwezig zijn. De afgelopen periode zijn er ook disciplines aan het team toegevoegd zoals de klinisch casemanager die de schakel is tussen de behandelaar en het team en daarmee de druk bij de psychologen weghaalt.

De kliniek biedt middels de inzet van personeelsbegeleiding en rehabilitatiemedewerkers extra ondersteuning aan de teams. De kliniek heeft meerdere personeelsbegeleiders in dienst die gekoppeld zijn aan de verschillende teams en die 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar zijn. De personeelsbegeleiders hebben een coachende rol voor zowel de teams als individuele medewerkers. Ze besteden structureel aandacht aan medewerkers die net in dienst zijn, aan het geven van feedback, het begeleiden van intervisie en het neerzetten van een open en ontspannen setting. Ook bieden personeelsbegeleiders zorg als er een incident heeft plaatsgevonden. Ook zijn er rehabilitatiebegeleiders in dienst, die ingezet worden als de stap naar dagbesteding of werk te groot is. Deze medewerker treedt op een laagdrempelige manier in contact met de patiënt en gaat met de patiënt aan de slag op het gebied van actieve of creatieve bezigheden. Op deze manier wordt de patiënt vanuit een veilige situatie gestimuleerd zijn werkzaamheden op te pakken en wordt de drempel naar het deelnemen van dagbesteding of werk verlaagd. Een ander voordeel is dat er structureel individuele aandacht geboden wordt zonder dat dit extra druk legt op de bezetting. De kliniek is in staat op deze manier de patiënt zorg op maat te bieden en aan te sluiten bij de behoeftes en wensen die op dat moment spelen.

Medewerkers worden door de teamleider aangemoedigd om VIM-meldingen (Veilig Incident Melden) te maken, juist ook als een incident niet zo ernstig lijkt. Alle gemaakte (en soms nog niet gemaakte) VIM-meldingen worden wekelijks structureel tijdens het zinloopspreekuur besproken. Hierbij is naast de manager en de beleidsmedewerker een staflid van elke afdeling aanwezig. De meldingen worden geopend en allemaal met elkaar doorlopen. Naast het stilstaan bij de meldingen wordt er gekeken naar patronen van incidenten en wat hiervan geleerd kan worden. Dit draagt bij aan vroegsignalering en daarmee de forensische scherpte. Doordat de meldingen van alle afdelingen besproken worden weet men ook wat er speelt op de andere afdelingen, wat ten goede komt aan de samenwerking en veiligheid.

De kliniek zet kennis rondom afkomst en cultuur van een patiënt bewust in binnen de behandeling. Er wordt integer en cultuursensitief gewerkt en er is veel aandacht voor levensvragen. Er wordt gekeken wat het toekomstperspectief van de patiënt is binnen zijn land van herkomst en dagbestedingsactiviteiten worden hier waar mogelijk op aangepast. De patiënt wordt stapsgewijs begeleidt richting de toekomst. De kliniek faciliteert een goede overdracht bij uitzetting naar land van herkomst en bepaalde disciplines reizen bij uitzetting met de patiënt mee ter ondersteuning. De kliniek heeft een breed netwerk en er vindt samenwerking plaats met gespecialiseerde organisaties. Er is een arts met een Somalische achtergrond die ingezet kan worden en een antropoloog in dienst. Ook binnen de afdeling wetenschappelijk onderzoek is er aandacht voor het onderwerp en lopen er op dit moment twee promotieonderzoeken.

Cliënten hebben aangegeven tevreden te zijn over het medicatiebeleid dat FPA Coornhert hanteert. Dit beleid houdt in dat er wordt onderzocht of medicatie mogelijk afgebouwd kan worden, of dat het kan worden omgezet, in plaats van het blijven voorschrijven van medicatie. Dit beleid sluit aan bij de wens van cliënten om zo min mogelijk medicatie te gebruiken.

Het zogenoemde vrijhedenbeleid geeft interne bewegingsvrijheid aan patiënten. In het vrijhedenbeleid wordt de bewegingsvrijheid op basis van de fase waarin een patiënt zich bevindt in zijn behandeling vastgesteld. Hoe verder een patiënt in zijn behandeltraject is, hoe meer bewegingsvrijheid deze patiënt heeft binnen de kliniek. Hierdoor zijn bepaalde deuren en ruimtes voor bepaalde patiënten open en vrij toegankelijk. Patiënten hebben hierdoor het gevoel dat zij vertrouwen en verantwoordelijkheid krijgen en ervaren dit als prettig. Tevens kunnen patiënten naar buiten lopen om te wandelen of te sporten in de binnentuin en kunnen zij vervolgens zelf weer teruglopen naar de afdeling. Patiënten ervaren hierdoor een meer huiselijke sfeer en voelen zich minder opgesloten. Dit maakt het stukje wonen naast de behandeling prettiger binnen een gesloten setting.

Tijdens de reviewdag is het reviewteam opgevallen dat er erg laagdrempelig contact is tussen de medewerkers. Er zijn korte lijntjes en iedereen loopt gemakkelijk bij elkaar naar binnen. Er is geen sprake van hiërarchie, er wordt multidisciplinair samengewerkt aan de zorg voor cliënten. Medewerkers gaan gelijkwaardig met elkaar om, kijken vanuit zijn of haar eigen expertise en hebben oog en oor voor de expertise van anderen. In het verleden voelden niet alle medewerkers zich gehoord en heerste er het gevoel dat niet iedereen mee mocht beslissen over het behandeltraject, waardoor er soms over iemand zijn hoofd besloten werd. Nu worden alle disciplines betrokken bij besluitvorming en wordt iedereen als gelijkwaardig gezien. Medewerkers proberen daarnaast zo gelijkwaardig mogelijk om te gaan met cliënten. Er wordt naar cliënten geluisterd, ze worden serieus genomen en medewerkers proberen zo min mogelijk boven de cliënten te staan. Medewerkers horen van cliënten terug dat ze dit prettig vinden. Zo heeft een cliënt benoemd dat hij zich voor het eerst sinds jaren weer mens voelde.

De kliniek zet tal van acties in om het sociale netwerk te betrekken bij de behandeling. Stafleden worden opgeleid tot systemisch werker. In de toekomst wordt het systemisch werken geïmplementeerd binnen iedere afdeling. Op afdeling Robijn wordt er momenteel een pilot gedraaid met het opleiden van een systemisch werker. Binnen de pilot wordt ook het netwerk uitgenodigd om aan te sluiten bij de behandelplanbespreking. Op andere afdelingen wordt het netwerk ook actief betrokken, niet alleen bij vragen of uitdagingen binnen de behandeling maar ook bij positieve zaken. Zo krijgt het sociale netwerk een terugkoppeling van de behandelplanbespreking en wordt het netwerk om input voor het signaleringsplan gevraagd. De kliniek organiseert daarnaast vader-kind dagen om het contact tussen patiënten en hun (klein)kinderen te stimuleren en er worden regelmatig netwerkdagen en/of avonden georganiseerd. De kliniek exploreert nu de mogelijkheden voor het vormgeven van een familiekamer. Tevens gaat er een nieuwsbrief uit naar netwerkleden.

Iets wat duidelijk op de reviewdag naar voren komt, is dat medewerkers oog voor elkaar hebben. Als er een incident heeft plaatsgevonden, dan staat iedereen voor elkaar klaar en word je opgevangen. Voorheen werd een incident geëvalueerd door een aantal mensen, nu wordt dit unit-overstijgend gedaan en komt personeel bijeen om het incident na te bespreken. Ook bij de intervisie is er speciale aandacht hoe iedereen erbij zit. Er is na de coronatijd een nieuwe vorm van intervisie gekomen, waarbij er drie soorten zijn: binnen het eigen stamteam, in kleine groepen multidisciplinair over de verschillende units heen en in twee grote groepen over de hele FPA heen. Hierdoor heeft iedere medewerker gemiddeld één keer per maand intervisie, waar er bij elkaar wordt stilgestaan. Het reviewteam vindt dat de FPA trots kan zijn op deze verbinding tussen de medewerkers.

De kliniek maakt gebruik van netwerkbegeleiders die zich fulltime bezighouden met het betrekken van het sociale netwerk bij de behandeling. Aan iedere afdeling is één netwerkbegeleider gekoppeld. Hierdoor hebben netwerkbegeleiders een relatief kleine caseload waardoor zij de tijd hebben zich op het netwerk te richten en deze de aandacht te geven die het verdient. Als er geen steunend systeem aanwezig is wordt er geïnvesteerd in het opnieuw opbouwen van een netwerk. Tevens wordt er gebruik gemaakt van de inzet van vrijwilligers. Het uitgangspunt is dat een steunend netwerk een essentieel element is binnen de resocialisatie. Ook schenkt de netwerkbegeleider aandacht aan het slachtoffer en of de nabestaanden. Samen wordt gezocht naar hoe dit een plek kan krijgen binnen de behandeling door bijvoorbeeld aan herstel contact te werken.

FPA Coornhert heeft een groot en breed programma-aanbod voor cliënten. Het behandelaanbod is uitgebreid en er zijn binnen de FPA drie vaktherapeuten werkzaam: een muziektherapeut, een psychomotorische therapeut en een beeldende therapeut. Een vaste sociotherapeut gaat elke vrijdag met cliënten naar een sporthal op het terrein, waar naast cliënten ook mensen van buiten de FPA komen. De FPA neemt deel aan allerlei toernooien zoals een voetbaltoernooi, waarbij de teams gemengd zijn met cliënten en medewerkers. Op de FPA is er ook een activiteitenbegeleidster werkzaam die diverse activiteiten met de cliënten doet, zoals crea en wandelen. Tevens worden cliënten gestimuleerd om vrijwilligerswerk te doen. Waar het reviewteam daarnaast van onder de indruk is, is dat er gewerkt wordt met het ‘maatjesproject’. Hierbij wordt er een maatje aan de cliënt gekoppeld om bijvoorbeeld te gaan wandelen. Het reviewteam vindt het bewonderingswaardig om te zien dat er een groot en breed programma-aanbod voor cliënten is en daarbij de verbinding met de maatschappij wordt gemaakt.

De kliniek heeft twee maatschappelijk werkers in dienst die ieder dertien patiënten uit beide afdelingen in hun caseload hebben. Aangezien de caseload relatief klein is in vergelijking met andere FPC/K’s hebben de maatschappelijk werkers voldoende tijd en ruimte om het sociale netwerk van de patiënt te betrekken bij de behandeling. De maatschappelijk werkers hebben het sociale netwerk van de patiënt goed in beeld en houden hier focus en aandacht op. Er worden verschillende acties ingezet om het sociale netwerk goed te informeren en te betrekken bij de behandeling. Zo worden familieleden of andere naasten op voorhand gescreend en wordt er bij opname contact opgenomen en om een contactpersoon gevraagd. Na de behandelplanbespreking wordt er een kennismakingsgesprek gepland om de opgestelde doelen met het netwerk te bespreken, uitleg te geven, huisregels door te nemen en te bespreken hoe het contact met de patiënt is en wat er in de loop der jaren is gebeurd. De voorwaarden voor het sociaal verlof worden doorgenomen en er wordt door de maatschappelijk werker op voorhand gesproken met de persoon in kwestie als deze op bezoek wil komen. Er vinden veel netwerkgesprekken plaats en mocht het netwerk niet persoonlijk kunnen langskomen dan wordt er gebruik gemaakt van videobellen. Het sociale netwerk is enkele keren aanwezig bij behandelplanbesprekingen en zo nodig wordt er gebruik gemaakt van een tolk.

Twee keer in de week heeft het personeel lessen met betrekking tot deskundigheidsbevordering. Deze lessen worden gegeven door zowel internen als externen. Er komen elke keer andere thema’s aan bod. De thema’s kunnen gaan over ziektebeelden, maar ook over (medicatie)veiligheid of moreel beraad. Er wordt bij het personeel geïnventariseerd aan welke scholing er behoefte is. Daarnaast zijn er allerlei mogelijkheden tot het volgen van opleidingen of cursussen om de deskundigheid te vergroten. Het reviewteam vindt het mooi om te zien dat FPA Den Haag op deze manier investeert in zijn personeel en vindt het dan ook terecht dat deskundigheidsbevordering (voor de derde keer op rij) een parel is.

De kliniek is bezig om seksualiteitsbeleid breed op te zetten. Tevens participeert de kliniek binnen de KFZ-call rondom seksualiteitsbeleid. De kliniek heeft twee seksuologen in dienst en een derde wordt momenteel aangenomen. De seksuologen hebben de sectie Seksuologie opgericht, verschillende modules herschreven en een training voor medewerkers ontwikkeld. Binnen de sectie Seksuologie richten de seksuologen zich op het behandelen van patiënten, het ontwikkelen en uitrollen van beleid, het bieden van werkbegeleiding en educatie aan medewerkers en overstijgende zaken. De seksuologen zijn inzetbaar bij specifieke vragen van personeel en op consultbasis voor patiënten. Tijdens een inloopspreekuur kunnen, buiten de wachtlijst om, patiënten vrijblijvend binnen lopen om vragen te stellen. Er is een meerjarige strategie geschreven en een driejarenplan opgesteld. Tevens participeren de seksuologen tijdens verschillende congressen en symposia om hun kennis te verspreiden en te delen met anderen. Het traject is planmatig en methodisch aangevlogen.

In zowel de gesprekken met de verzorgende opvoedkundigen en verpleegkundigen (VOV) als met patiënten komt duidelijk naar voren dat het onderlinge contact tussen VOV en patiënten als prettig wordt ervaren. Patiënten geven aan dat het personeel betrokken is en ze zich gehoord en veilig voelen bij het personeel. De bejegening door het personeel op de afdelingen wordt door de patiënten als fijn ervaren, als ook de methode ‘positieve bekrachtiging’ die het personeel gebruikt. Het personeel probeert zoveel mogelijk op de werkplekken op de afdelingen aanwezig te zijn. Patiënten zijn openhartig naar personeel en er zijn vaak gezellige momenten op de groep. Elke dag wordt er gezamenlijk een dagopening tijdens het ontbijt gehouden en een afsluiting bij het diner. Daarnaast vinden er nog individuele gesprekken plaats. Het is het reviewteam opgevallen dat het personeel een groot hart voor de patiënten heeft en vindt het bewonderingswaardig om te zien dat er sprake is van zo’n goede band tussen VOV en patiënten.

De kliniek is bezig beleid rondom seksualiteit in de organisatie vorm te geven. Het eindresultaat ligt er nog niet maar de ontwikkelingen richting dit eindresultaat zijn een echte parel. Zo is er veel aandacht voor het onderwerp, wordt een visie op seksualiteitsbeleid gevormd, is een pornobeleid gemaakt, is er een familiekamer gefaciliteerd waar patiënten tijd kunnen doorbrengen met hun partner, is een werkgroep rondom seksualiteitsbeleid opgericht en wil de organisatie in de toekomst graag een seksuoloog in dienst nemen. Tevens wordt nagedacht over het vormgeven van trainingen en opleidingen voor medewerkers rondom seksualiteit en hoe dit bespreekbaar te maken met de patiënt.

Het behandelteam is in een relatief korte tijd gegroeid met als positieve gevolg het vergroten van het behandelaanbod. Zo is er sinds half januari 2023 nieuw groepsaanbod met betrekking tot een module voor verslaving. Hiervoor was de verslavingsmodule meer gericht op terugvalpreventie, wat niet aansloot bij de doelgroep. Nu heeft één van de nieuwe psychologen met ervaring in de verslavingszorg een nieuwe module geïmplementeerd bij FPA Den Haag, die nu gegeven wordt. Deze module kan bij uitzondering ook aangepast worden naar een individuele variant. Het vergrote behandelaanbod komt ten goede aan de kwaliteit van zorg aan de patiënten. Het reviewteam heeft wel gemerkt dat het aanbod erg cognitief gericht is en wil de tip meegeven om dit in de toekomst uit te breiden met meer non-cognitief aanbod.

Het staff overleg is een multidisciplinair overleg waar afdelingsoverstijgend verschillende thema’s worden besproken. Het staff overleg vindt iedere ochtend plaats en alle disciplines en medewerkers van de verschillende lagen van de organisatie kunnen hierbij aansluiten. Tijdens deze bijeenkomsten wordt er kennis overgedragen, informatie gedeeld en complexe casuïstiek besproken. Het staff overleg dient om iedereen op de hoogte te houden hoe het op de afdelingen gaat. Zo presenteert ieder team over de gang van zaken op de afdeling en zijn patiënten deels aanwezig om zichzelf aan de hand van hun delict en dossier te introduceren. Patiënten worden hier in ondersteund. Thema’s die tijdens het staff overleg behandeld worden zijn onder andere forensische scherpte, afstand en nabijheid en risicofactoren binnen de behandeling. Deze centrale plek waar aan verbinding, communicatie en kennisoverdracht wordt gewerkt wordt gemeenschappelijk gedragen en door alle lagen van de organisatie als grote meerwaarde gezien.

De FPA heeft een lastige periode achter de rug met veel personeelstekorten en een hoog verzuim. Tegelijkertijd hebben er veel wisselingen in teammanagers in een korte tijd plaatsgevonden, wat voor wantrouwen bij de verzorgende opvoedkundigen en verpleegkundigen (VOV) heeft gezorgd. Op dit moment bevindt de FPA zich in beter weer; het verzuim is fors afgenomen en het personeel heeft plezier in het werk teruggevonden. Er zijn nieuwe teams ontstaan die zich samen inzetten om wat moois te maken van de FPA en samen kwalitatief goede zorg te bieden. Het personeel straalt enthousiasme, gedrevenheid en betrokkenheid uit. De teammanagers zijn dichter bij de teams gaan werken, waardoor er meer vertrouwen en verbinding is ontstaan. Het reviewteam vindt het bewonderingswaardig hoe de FPA zich aan het ontwikkelen is en hier een duidelijke stijgende lijn in te zien is.

Binnen de kliniek is de bereidwilligheid om met elkaar te werken aan verbetering hoog. Medewerkers voelen saamhorigheid en verbinding met elkaar en tonen veerkracht en volharding als het gaat om het blijven bieden van de beste zorg aan patiënten. Medewerkers steunen elkaar en zijn loyaal aan de kliniek, aan de patiënten en aan elkaar. De basis om zorg te leveren is goed. De neuzen staan dezelfde kant op en tegelijkertijd is er ruimte voor eigen inbreng en ideeën. De cultuur die in de kliniek hangt, is open en prettig.

Iets waar FPA Zuidlaren in uitblinkt is de samenwerking met externe partijen voor zowel de instroom als uitstroom van patiënten. Voor de instroom is er een goede samenwerking met de FPC Dr. S. van Mesdag. Recent heeft er een onderzoek plaatsgevonden over het optimaal plaatsen van patiënten van de Mesdag naar FPA Zuidlaren, wat geresulteerd heeft in een voortraject. In het voortraject wordt de aanmelding gescreend en waar nodig extra informatie opgevraagd bij de Mesdag. Daarna volgt er een intakegesprek in de Mesdag met de patiënt. Hierna volgt er een ‘klinische les’: een gesprek met een medewerker van de Mesdag over de overdracht, waarbij alle benodigde informatie wordt besproken. Daarna wordt de patiënt overgeplaatst. Dit voortraject zorgt voor een warme overdracht en een goed ontvangst van de patiënt. Voor patiënten die niet vanuit de Mesdag instromen, is er een vaste dag waar alle aanmeldingen worden besproken. Hierna volgt er geen ‘klinische les’, maar neemt de opname-coördinator wel altijd contact op met externen (zoals de reclassering), zodat de benodigde informatie over de patiënt bekend is om de patiënt op te nemen. Voor de uitstroom van patiënten heeft FPA Zuidlaren nauwe contacten met de Ambulante Forensische Psychiatrie Noord Groningen (AFPN). Zoals mooi op de reviewdag werd benoemd, zijn zij ‘kind aan huis, iedereen kent hen’ en zijn er vaak naadloze overgangen naar beschermd wonen via de AFPN. Andersom ook, als patiënten na verblijf in FPA Zuidlaren onder de AFPN vallen, kan er door de goede samenwerking weer makkelijk terug opgeschaald worden naar de FPA. Wanneer er sprake is van crisisopvang, probeert het ForFACT team van de AFPN al in een vroeg stadium contact met FPA Zuidlaren op te nemen als een ambulant behandelde patiënt instabiel is en er een opname bij de FPA dreigt. Als er dan toch een opname volgt, is FPA Zuidlaren tijdig op de hoogte van de situatie en kan de patiënt (mits er plaats is) gelijk opgenomen worden. Ook is er speciaal voor de uitstroom een medeweker aangenomen die ruimte heeft om vervolgplekken te bezoeken voor patiënten. Hiervoor wordt er ook nauw samengewerkt met externe partners. Het reviewteam vindt het bewonderingswaardig om te zien dat door deze samenwerkingen er warme overdrachten plaatsvinden en er makkelijker op- en afgeschaald kan worden tussen de FPA en ambulante zorg.

De samenwerking tussen de DGB en sociotherapie wordt als zeer prettig ervaren. Het creëert een setting waarin mensen zich veilig en gesteund voelen. Medewerkers voelen zich zekerder en veiliger om bepaalde situaties aan te gaan als er een collega vanuit de DGB aanwezig is. Ook patiënten voelen zich gehoord en gezien door de medewerkers van de DGB. De DGB kan tevens als bruggenbouwer werken tussen patiënten en medewerkers. Het contact is laagdrempelig en respectvol. Medewerkers werkzaam bij de DGB zijn beveiligers die zijn opgeleid om door middel van contact te de-escaleren. Wanneer fysiek ingrijpen noodzakelijk is, hebben zij de situatie snel onder controle. De DGB is iedere ochtenddienst, middagdienst en nachtdienst aanwezig met zes medewerkers, in totaal bestaat het DGB uit 40 medewerkers.

Met de klinische lessen wordt er aandacht geschonken aan deskundigheidsbevordering binnen FPA Zuidlaren. De lessen worden gegeven door zowel medewerkers zelf als externen. Voorbeelden van onderwerpen die in de lessen aan bod komen zijn forensische scherpte, autisme, motiverende gespreksvoering en de Forensische Leerlijn. Het aanbod wordt aangepast aan de behoeften van de medewerkers. Als medewerkers niet fysiek bij de les aanwezig kunnen zijn (omdat zij bijvoorbeeld aan het werk zijn op de afdeling), kunnen zij aansluiten via Teams. Ook is er de mogelijkheid om de les achteraf terug te kijken. Het reviewteam vindt het waardevol dat op deze manier aan deskundigheidsbevordering wordt gewerkt.

De kliniek heeft sociotherapeuten met een coördinerende functie in dienst. De coördinatoren hebben een overstijgende rol binnen de sociotherapeutische teams en zijn de schakel met zowel het management als de behandeling. De coördinatoren zorgen ervoor dat protocollen worden opgevolgd, bieden medewerkers coaching on the job en werkbegeleiding, zijn de spin in het web en zijn de verbindende factor tussen de verschillende disciplines en de bedrijfsvoering.

Waar het reviewteam van onder de indruk is, is het brede palet aan dagbesteding wat aangeboden wordt. Naast de activiteitentherapie die FPA Zuidlaren heeft, zijn er op het terrein rondom de FPA allerlei mogelijkheden met betrekking tot dagbesteding. Zo is er een lijstenmakerij, fietsenmakerij, groenvoorziening, houtbewerking en een kringloop. Patiënten kunnen hier vijf dagdelen per week terecht en verdienen €1,65 per dagdeel. Het management geeft aan dat zij dagbesteding belangrijk vinden voor de behandeling. Patiënten zelf geven aan de dagbesteding leuk te vinden en dit als werk te zien. Ze vinden het fijn dat er op het terrein zelf zoveel mogelijkheden zijn. Wat het reviewteam waardevol vindt om te zien, is de verbinding die gemaakt wordt met de maatschappij. Zo is de dagbesteding niet alleen beschikbaar voor patiënten van FPA Zuidlaren, maar zijn er ook mensen van andere instellingen op het terrein die naar de dagbesteding komen. Daarnaast komen klanten van buiten het terrein naar de kringloopwinkel en worden er meerdere keren per jaar markten georganiseerd waar iedereen welkom is. De dagbesteding biedt op deze manier een mooie stap naar een leven buiten de FPA toe, wat dit tot een parel maakt.

De kliniek is een grootschalige samenwerking aangegaan met de ING bank. Onder de paraplu van de kliniek hebben alle patiënten een eigen, persoonlijke bankrekening. Op deze manier faciliteert de kliniek een stukje autonomie voor de patiënt op het gebied van financiën zonder het toezicht te verliezen. Patiënten die door een strafblad niet in aanmerking zouden kunnen komen voor een bankrekening hebben die mogelijkheid nu wel en kunnen deze rekening meenemen na afloop van hun verblijf. Ook biedt het veel overzicht dat alle rekeningen onder dezelfde bank vallen. De kliniek kijkt hierin verder dan alleen de behandeling en bereidt de patiënt voor op een leven buiten de kliniek met financiële onafhankelijkheid.

Wat het reviewteam gelijk opviel bij binnenkomst, is de huiselijke sfeer van de IAB. De IAB is een ruimte midden in de FPA waar activiteiten georganiseerd worden en dient als een ontmoetingsplek voor zowel patiënten als medewerkers. Bij de IAB wordt er niet in blokken gewerkt, maar kunnen patiënten binnenlopen wanneer ze willen. Er is sprake van laagdrempeligheid en er heerst een huiselijke sfeer. Iedereen is gelijkwaardig aan elkaar en er is geen ‘wij en zij’. Behandelaren zitten vlak bij de IAB en komen zo nu en dan langs om op een andere manier dan in gesprekken een connectie te maken met de patiënt. Zo heeft er laatst een arts met een patiënt geschilderd. Het personeel luncht vaak in de IAB samen met patiënten, drinkt hier koffie met elkaar en viert hier dagen zoals kerst of een verjaardag. ‘We doen hier gewoon normaal’, zoals een medewerker vertelde. Het reviewteam vindt het mooi om te zien dat er een ruimte is waar geen sprake is van patiënt/hulpverlener, maar waar juist op een laagdrempelige manier met elkaar wordt omgegaan.

De kliniek laat een innoverend karakter zien als het gaat om het inzetten van technologie en nieuwe inzichten binnen de behandeling. Na een pilot fase bereiken nieuwe werkmethoden ook daadwerkelijk de weg naar de werkvloer en de patiënten. De praktijk laat zien dat de zorg die geboden wordt continu in ontwikkeling is. De kwaliteit rondom implementatieprocessen lijkt goed geborgd te zijn. De kliniek maakt gebruik van de inzet van VR middels VRelax, er worden E-health modules aangeboden en de kliniek heeft het werken met ervaringsdeskundigheid en de FHIC-methode geïmplementeerd. Daarnaast is er een innovatieteam opgericht waarbinnen aandacht is voor thema’s zoals seksualiteitsbeleid, gezondheid en leefstijl. Ook maakt de kliniek gebruik van het beloningssysteem ‘de token economy’. Hierbij kunnen patiënten bij goed gedrag een token verdienen. De tokens worden opgespaard en wekelijks uitgekeerd in geld, dit kan besteed worden in de winkel.

Twee jaar geleden bestond er een kloof tussen medewerkers van het team V&V en behandelaren. Er heerste een ‘wij en zij’ cultuur. De afgelopen tijd is geïnvesteerd in de verbinding tussen de teams en hierdoor is de samenwerking aanzienlijk verbeterd. Het contact is laagdrempelig, er kan bij elkaar naar binnen worden gelopen en er is samenspraak bij het opstellen van behandelplannen. Als er onduidelijkheden zijn waarom een behandelaar bepaalde keuzes maakt, wordt hierover met elkaar in gesprek gegaan. Er heeft ook een groei in het behandelteam plaatsgevonden, waarmee het behandelaanbod ook vergroot is. Als een patiënt binnenkomt, kan er op basis van zijn problematiek gekeken worden welke behandelaar het beste past. De diagnostiek wordt sinds kort door FPA Kompas zelf gedaan. Dit werd eerst uitbesteed aan een zorgaanbieder op het terrein, maar door grote wachtlijsten heeft de FPA dit naar binnen gehaald en kunnen zij dit zelf doen met behulp van de diagnostiekafdeling van de Pompestichting.

Er liggen binnen de kliniek veel wensen voor verbetering. Er wordt initiatief getoond om de organisatiestructuur te optimaliseren en de zorg die geboden wordt aan patiënten door te ontwikkelen. De kliniek wil met elkaar werken aan een goede basisfundering. Er wordt op meerdere thema’s ingezet. Zo is het RNR model recentelijk geherintroduceerd met de nodige scholingsmogelijkheden en overlegmomenten. Daarnaast heeft een extern bureau een analyse ter verbetering gedaan en een plan opgesteld waar uitvoer aan wordt gegeven. Ook hebben er ontwikkelingsgesprekken plaatsgevonden tussen medewerkers en de HR afdeling en worden er borrels voor personeel georganiseerd om aandacht te besteden aan thema’s als verbinding. Tevens wordt er actief gewerkt met de modules van de forensische leerlijn, is er een extra manager aangesteld die de functie van meewerkend coördinator moet gaan uitvoeren, is er aandacht geweest voor taakbeschrijvingen en worden er plannen voor de toekomst gemaakt. De kliniek toont hiermee bereidwilligheid en een actieve houding voor verbeteringen.

Tijdens de reviewdag is het reviewteam opgevallen dat FPA Kompas een duidelijke visie heeft die is doorgedrongen in alle lagen van de organisatie. De visie is gestoeld op het gedachtegoed van het herstelgericht werken. Eén van de medewerkers heeft het hele team geschoold in SRH (Steunend Rationeel Handelen), wat naast de CRA (Community Reinforcement Approach) gebruikt wordt. In deze methodiek staat het kijken naar de krachten van de patiënt centraal. Bij binnenkomst van een patiënt wordt gekeken naar wie de mens achter de patiënt is en waar zijn of haar kracht ligt. ‘Het complete plaatje ontdekken’, zo noemden medewerkers dit. De focus ligt op wat de patiënt goed doet, in plaats van wat fout gaat. Zo wordt er bij een positieve urinecontrole niet gestraft met inperken van vrijheden, maar wordt er achterhaald waarom iemand vervalt in middelen en wat er de volgende keer gedaan kan worden om dit te voorkomen. Negatieve urinecontroles worden juist gevierd. Ook kijken medewerkers naar wat ze zelf kunnen veranderen om de patiënt beter te kunnen ondersteunen in hun herstel en ketenpartners worden meegenomen in de visie van FPA Kompas. Het reviewteam merkt duidelijk dat iedereen dezelfde visie uitdraagt en hier enthousiasme over uitstraalt.

De kliniek is in beweging op zowel het gebied van patiëntenzorg als de organisatiestructuur. Er worden initiatieven getoond om processen te optimaliseren en de beste zorg te leveren aan de patiënt. Tevens bereiken nieuwe initiatieven na een pilotfase ook daadwerkelijk de weg naar de werkvloer. Zo heeft de kliniek een nieuwe visie op leiderschap geïntroduceerd en wordt er actief gekeken hoe seksualiteitsbeleid meer vorm en inhoud kan krijgen binnen de behandeling. Er worden tal van acties ingezet om het sociale netwerk te betrekken bij de behandeling en het vader-kind contact te optimaliseren. Tevens is er een project gestart in samenwerking met Telio voor digitale services aan de patiënt. De patiënt kan dan zelf verzoeken indienen voor bijvoorbeeld een gesprek met de medische dienst of videobellen met het gescreende sociale netwerk. Tot slot wordt er gekeken hoe bijvoorbeeld mindfulness kan bijdragen aan de veerkracht van medewerkers en patiënten en wordt er aandacht geschonken aan het forensisch scherp maken van medewerkers.

Wat in verschillende gesprekken tijdens de reviewdag naar voren kwam, is de goede basis die FPA Kompas heeft. De goede basis zorgt ervoor dat er betere zorg geboden kan worden, wat ten goede van de patiënten komt. Door een directie met een lange termijnvisie is een uitgebreid team mogelijk. Er is momenteel meer fte in dienst dan nodig is, wat verschillende voordelen oplevert. Zo kunnen ziektes en vakanties van medewerkers makkelijker opgevangen worden, is er sprake van een vliegende keep die kan bijspringen op de groep en is er een groot behandelteam. Veel stagiaires blijven na hun stage werkzaam voor FPA Kompas en flexwerkers zijn zelden nodig, wat een vast en hecht team maakt. De goede basis is ook terug te zien in de overlap tussen de middag- en avonddienst waar slim gebruik van wordt gemaakt. Voorheen waren de MDO’s in de ochtend, maar dit vindt nu tijdens de overlap plaats. Hierdoor kunnen er meer medewerkers van het team V&V bij aansluiten, wat zorgt voor meer balans tussen het team V&V en het behandelteam en een gelijkwaardigere discussie. Ook is er in de overlap ruimte voor medewerkers om aan de slag te gaan met e-learnings of om iets extra’s te kunnen bieden voor patiënten zoals het vieren van successen. Daarnaast komt de goede basis terug in de investering in scholing. Er is een duidelijk scholingsplan waarvan goed wordt bijgehouden wie waarin is geschoold. In het scholingsbeleid wordt ingespeeld op de behoefte van medewerkers. Zo start er binnenkort scholing over persoonlijkheidsproblematiek, waar medewerkers van ervaren dat nog expertise gemist wordt. Het reviewteam vindt het goed om te zien hoe de goede basis positief uitpakt voor zowel patiënten als personeel en ziet dit dan ook zeker als een parel waar andere FPA’s van kunnen leren.

De patiëntenraad bestaat uit negen patiënten en behartigt de gemeenschappelijke belangen van alle patiënten in de kliniek. De patiëntenraad geeft zowel gevraagd als ongevraagd advies aan het bestuur van de kliniek. Ieder lid vanuit de patiëntenraad heeft twee afdelingen onder zich die hij regelmatig bezoekt. De patiëntenraad sluit hier maandelijks aan bij de groepsvergadering en geeft een terugkoppeling van genomen besluiten of zaken die ingediend zijn bij het bestuur. Ook worden hier vragen en input opgehaald die weer meegenomen kunnen worden. Van elke vergadering wordt een notulen geschreven. Ook wordt er regelmatig een nieuwsbrief door de patiëntenraad uitgestuurd om ook via deze weg patiënten op de hoogte te houden. Tevens wordt er af en toe een enquête uit gezet om vragen te stellen of tevredenheid te meten. De patiëntenraad heeft elke maand een gesprek met het management en het bestuur. Er wordt regelmatig input en feedback van de patiëntenraad gevraagd. De patiëntenraad geeft aan zich gehoord te voelen door zowel het bestuur als door de sociotherapeutische afdelingen. Er wordt duidelijk gecommuniceerd en als de vraag haalbaar is wordt deze opgepakt.

Over de samenwerking tussen de verschillende disciplines wordt positief gesproken. De samenwerking loopt goed en er zijn korte lijntjes. Als er sprake is van een tekort aan medewerkers op een afdeling, worden medewerkers van andere afdelingen gemakkelijk ingeschakeld. Sinds juni 2022 is er op de FHIC een nieuw team gestart dat investeert in de samenwerking door bijvoorbeeld iedere ochtend overleg met elkaar te hebben. Daarnaast is er op één van de afdelingen met verschillende disciplines een nieuw programma opgezet die binnenkort van start gaat. Wat ook uit de gesprekken naar voren komt is de sterke band tussen de medewerkers in crisissituaties. Ondanks dat ze het soms niet altijd eens zijn met elkaar, zijn ze er wel voor elkaar als er iets gebeurt, vangen ze elkaar op en hebben ze oog voor elkaar. De teamleiders maken ook een belangrijk onderdeel uit van de hechte samenwerking. Zo zijn ze direct betrokken na een incident en voelen medewerkers zich gehoord. De zorg voor elkaar was vorige cyclus ook al een parel en het reviewteam vindt het mooi om te zien dat dit, ondanks vele wisselingen, is blijven bestaan.

Er wordt professionele zorg aan medewerkers geboden als er een incident heeft plaatsgevonden. Er is ruimte en aandacht voor thema’s als rouw en verwerking. Ook wordt het gesprek op verschillende manieren structureel gefacilieerd. Het team opvang en nazorg wordt ingezet om de acute nazorg te bieden, zij houden ook in de periode na afloop van het incident een vinger aan de pols. Als er sprake is van trauma dan wordt de medewerker in kwestie zorgvuldig doorverwezen.

Er zijn drie ervaringsdeskundigen werkzaam binnen FPA GGZ-WNB die zeer betrokken zijn en gewaardeerd worden door zowel de medewerkers als de cliënten. De ervaringsdeskundigheid heeft sinds hun start bij de FPA een groei doorgemaakt en worden actief betrokken bij de behandeling. Zo geven ze groepen met betrekking tot de verslavingsmodule en begeleiden ze cliënten ook op individueel gebied. Daarnaast zijn de ervaringsdeskundigen betrokken bij het terugvalpreventieplan, worden ze uitgenodigd voor het MDO, zijn ze bij de overdracht aanwezig en zetten ze samen met behandelaren programma's op. Eén van de ervaringsdeskundigen heeft ook een eigen training opgezet, ‘Grip op je leven’. De ervaringsdeskundigen zijn duidelijk onderdeel van het behandelteam. Het reviewteam ziet ervaringsdeskundigheid als een parel waar andere FPA’s van kunnen leren.

Het team collegiale ondersteuning (TCO) is een team bestaande uit medewerkers vanuit alle lagen van de eigen organisatie die steun en zorg bieden na een incident. Bij een incident wordt dit door de kliniekcoördinator en tevens leidinggevende van de Dienst Geïntegreerde Beveiliging (DGB) doorgegeven aan het TCO en iedereen in de lijn wordt geïnformeerd over het incident. Het TCO is laagdrempelig benaderbaar en neemt in alle gevallen contact op met de medewerker in kwestie, ook als dit niet verzocht wordt. Hierdoor is de drempel voor medewerkers heel laag om contact te krijgen met het TCO en ontvangen zij in alle gevallen hulp. Hierbij treed het TCO tevens vroeg-signalerend op om ernstigere gevolgen te voorkomen. Het TCO biedt zelf de nodige nazorg maar kan waar nodig aanvullende expertise inschakelen en een medewerker doorverwijzen.

Binnen FPA GGZ-WNB wordt er niet gewerkt met een gesloten kamerprogramma. Dit betekent dat de slaapkamerdeuren van de cliënten niet op slot gaan, zelfs niet op de FHIC-afdeling. Mocht het toch onrustig zijn, kan er wel een rustprogramma aangeboden worden. Het reviewteam vindt het knap om te zien dat met de juiste bejegening en de-escalerend werken het de medewerkers lukt om de rust te bewaren. Bij de plannen voor nieuwbouw is er dan ook weer de wens om niet te werken met een gesloten kamerprogramma.